Το θέατρο στη Χαλκίδα στην αποκαλούμενη “μετά την πανδημία” εποχή

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

«Η τέχνη δεν είναι ένας καθρέφτης για να αντικατοπτρίζεις την πραγματικότητα αλλά ένα σφυρί για τη διαμορφώνεις». Με αυτή τη φράση ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο πρωτοπόρος του θεάτρου, εξυμνεί την ανάγκη του ανθρώπου να τρέφεται καθημερινά με έργα τέχνης αναζητώντας το ανώτερο και το αισθητικά ωραίο στην καθημερινότητά του. Η διάθεσή μας για θέατρο υπονομεύθηκε από την μεγάλη περίοδο της καραντίνας, διάθεση που φαίνεται να αναθερμαίνεται με τη φειδωλή αλλά αισιόδοξη παρούσα θεατρική παραγωγή τόσο στην Αθήνα όσο και στην πόλη μας.

Το θέαμα πραγματικά υπέφερε κατά την περίοδο της κοινωνικής αποστασιοποίησης κάτι που συνεπάγεται οικονομικές δυσκολίες για μια σειρά επαγγελματιών στο χώρο της ψυχαγωγίας. Θεατρικοί παραγωγοί, σκηνοθέτες, μουσικοί και κάθε λογής καλλιτέχνες είδαν τους χώρους στους οποίους εκφράζονταν και κατέθεταν την ψυχή τους να κλείνουν για το ευρύ κοινό. Το αποτέλεσμα αναπόφευκτα ήταν να επηρεαστεί ακόμη και ο οποιοσδήποτε βιοπορισμός τους.

Το θέατρο και ότι κινούταν γύρω από το θέατρο απλά καταρρακώθηκε. Οι ηθοποιοί αναζήτησαν περισσότερο χρόνο στην τηλεόραση, το ίδιο και οι σκηνοθέτες ενώ οι επιχειρηματίες που διατηρούσαν τη φλόγα της θεατρικής παραγωγής στην Ελλάδα αναγκάστηκαν να επενδύσουν σε άλλους κλάδους, όταν και αν μπορούσαν.

Η ψηφιοποίηση του θεάματος που ανέδειξαν πολιτιστικοί οργανισμοί όπως η Στέγη Ωνάση δημιούργησαν νέα δεδομένα στη σχέση με την performance και το πειραματικό θέατρο. Ωστόσο η πρόζα, η ανάδειξη της υποκριτικής τέχνης αλλά και το σύνολο του δράματος επιβίωσαν ανά τους αιώνες έχοντας ως πλεονέκτημα τη φυσική παρουσία των διαδρώντων αλλά και το αυθόρμητο συναίσθημα.

Η πόλη μας έχασε κατά την περίοδο της καραντίνας ακόμη και τις ελάχιστες δράσεις που κρατούσαν ζωντανή τη σπίθα του θεάτρου.

Το Θέατρο Περι-Τεχνών, ο Καθρέφτης, τα Τέχνης Δρώμενα, που συντηρούσαν τη σχέση των Χαλκιδέων με το θέατρο και το φιλοσοφικό προβληματισμό γύρω από αυτό, βρέθηκαν σε δυσμενή θέση, αλλά και οι αθηναϊκές παραγωγές που παραδοσιακά ανέβαιναν στο θέατρο Παπαδημητρίου ματαιώθηκαν.

Η πανδημία και η πνευματική ακινησία που τη συνόδευε έθεσαν το ρητορικό και όχι μόνο ερώτημα. Μπορούμε χωρίς θέατρο; Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί χωρίς να επεξεργαστούμε την ηθική αξία του θεάτρου και τη συμμετοχή του στη διαμόρφωση του χαρακτήρα όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Ερμηνεύοντας μια διάλεξη του Κάρολου Κουν που δόθηκε στις 17 Αυγούστου 1943 για τον όμιλο φίλων του Θεάτρου Τέχνης με τον τίτλο «Η κοινωνική θέση και η αισθητική γραμμή του Θεάτρου Τέχνης» μπορούμε να συναντήσουμε στοιχεία που χαρακτηρίζουν και τη σημερινή κατάσταση. Το όραμα του Κουν ήταν η δημιουργία μιας νέας θεατρικής παράδοσης που θα απευθύνεται σε ανθρώπους με απαιτήσεις για θεατρικές προσεγγίσεις συντονισμένες στον προβληματισμό της εποχής τους. Ο μεγάλος θεατράνθρωπος καταθέτει τη γνώμη του που φαντάζει επίκαιρη για ένα θέατρο με «θεατές απαιτητικούς και συνεργούς μιας εκπολιτιστικής προσπάθειας».

Η πασίγνωστη ρήση του Κάρολου Κουν, που τη μνημονεύει ο θεατρόκοσμος ακόμη και στις μέρες μας, δημιουργεί το πλαίσιο στο οποίο γίνεται αντιληπτή η ανεξίτηλη αξία του θεάτρου. «Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας». Αυτό λοιπόν να είναι το θέατρο στην αποκαλούμενη «μετά την πανδημία» εποχή, πλούσιο για τον άνθρωπο. Και για να γίνει αυτό ας σχετιστούμε όλοι οι άνθρωποι, βλέποντας και ζώντας το θέατρο, ακόμα και εδώ στην πόλη της Χαλκίδας.