Το Προκόπι είναι γνωστό για τον ιερό ναό του Οσίου Ιωάννου του Ρώσου, όπου φυλάσσονται τα λείψανα του Αγίου, τα οποία έφεραν μαζί τους το 1924 Καππαδόκες πρόσφυγες από το Προκόπι (Ουργκιούπ) Καππαδοκίας της Μικράς Ασίας. Μέσα από το χωριό διέρχεται ο ποταμός Κηρέας» αναφέρεται στην ιστοσελίδα του του Ιερού Προσκυνήματος Οσίου Ιωάννη του Ρώσου και του Μουσείου Μικρασιατικού Πολιτισμού Νέου Προκοπίου.
Ο Ηλίας Παπαγεωργίου, Συντηρητής Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης, Ιστορικός Τέχνης στο τεύχος νο 137 , Δεκεμβρίου 2021 του περιοδικού «Αρχαιολογία και Τέχνες», αναφέρει σε αναλυτικό άρθρο, σημαντικές πληροφορίες για την ίδρυση, τη λειτουργία και για τα εκθέματα του Μουσείου.
Σε μια πολύ περιληπτική αναφορά μας στο άρθρο, σταχυολογήσαμε ότι ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το ότι οι κάτοικοι του Προκοπίου (Ουργκιούπ) και γενικότερα της Καππαδοκίας δεν γνώρισαν τον βίαιο διωγμό που βίωσε ο ελληνισμός του Πόντου, της Σμύρνης και άλλων περιοχών της Μικράς Ασίας. Αυτό διότι η μετακίνησή τους έγινε λόγω της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών, με αποτέλεσμα να έχουν τον χρόνο και την ευκαιρία να μεταφέρουν το 1924 κάποια από τα πολύτιμα υπάρχοντά τους στη νέα τους πατρίδα, μεταξύ αυτών και το λείψανο του Οσίου Ιωάννη του Ρώσου.
Η διαδρομή προς τη νέα πατρίδα έγινε με τρένο προς το λιμάνι της Μερσίνας μέσω του Ουλούκισλα, κατόπιν το ταξίδι με το πλοίο «Βασίλειος Δεστούνης», την άφιξη στον Πειραιά, την προσωρινή διαμονή σε πρόχειρα καταλύματα στην Αθήνα, τη μεταφορά στη Χαλκίδα και τη μόνιμη εγκατάσταση μεγάλου μέρους του στη βόρεια Εύβοια, όπου ξεκίνησε μετά την εγκατάστασή τους και η κατασκευή του ναού το 1930 και ολοκληρώθηκε το 1951. Έκτοτε λειτουργεί ως προσκυνηματικός ναός υπό την άμεση εποπτεία της Ιεράς Μητροπόλεως Χαλκίδος. Η αρχική εγκατάσταση ήταν από 50 οικογένειες προσφύγων από το Προκόπι της Καππαδοκίας που εγκαταστάθηκαν στη θέση «Αχμέτ Αγά» στη βόρεια Εύβοια. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε το 1925 και το 1927 πήρε την ονομασία Προκόπι αντί Αχμέταγα.
Πυρήνας της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου Μικρασιατικού Πολιτισμού, ήταν το περιεχόμενο αυτών των έξι κιβωτίων, από ιερά αντικείμενα και εικόνες από τους τρεις ναούς που είχε το Προκόπι της Καππαδοκίας: του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Βασιλείου και του Οσίου Ιωάννη του Ρώσου. Τα κιβώτια συνολικά ήταν 25υπόλοιπα διατέθηκαν από το «Ταμείο Ανταλλαξίμων Κοινοτικών και Κοινωφελών Περιουσιών» σε κρατικά μουσεία και σε μητροπόλεις σε όλη τη χώρα ως παρακαταθήκη μιας ιστορίας που δεν πρέπει να ξεχαστεί.
Τα μικρασιατικά αντικείμενα συνυπάρχουν με αντικείμενα που αφιερώθηκαν στον όσιο μετά το 1924 και προέρχονται από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Επίσης στην ιστοσελίδα του Ιερού Προσκυνήματος και του Μουσείου αναφέρεται πως:
«Το 2018 εγκαινιάστηκε το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Νέου Προκοπίου. Στεγάζεται σε διώροφο κτίριο, εκεί που παλαιότερα λειτουργούσε ο ξενώνας του Ιερού Προσκυνήματος του Οσίου Ιωάννου του Ρώσου. Στο μουσείο φυλάσσονται κειμήλια εκκλησιαστικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος, που έφεραν οι πρόσφυγες από το Προκόπι της Καππαδοκίας. Στόχος είναι η διατήρηση και η ανάδειξη εκκλησιαστικών και λαογραφικών κειμηλίων συνδεδεμένων με την ιστορία των Προκοπιέων Καππαδοκίας και την μετεγκατάστασή τους, στο Προκόπι μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά και η διατήρηση και διάδοση ιστορικών στοιχείων σχετικών με τον Μικρασιατικό Πολιτισμό.
Στο Νέο Προκόπιο της Εύβοιας
Το ιερό λείψανο του αγίου μεταφέρθηκε στο Νέο Προκόπιο της Ευβοίας το 1925 και αρχικά τοποθετήθηκε στον Ιερό Ναό του χωρίου, τον τιμώμενο επ’ ονόματι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Από το έτος 1930, άρχισε η ανέγερση μεγαλοπρεπούς Ίερού Ναού προς τιμήν του οσίου από τις εισπράξεις του Ι. Προσκυνήματος και διάφορες δωρεές και εισφορές. Στην εφημερίδα «Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ» δημοσιεύεται η σχετική είδηση.
AΝΕΓΕΡΣΙΣ ΝΑΟΥ Κατόπιν αποφάσεως της Εκκλησιαστικής Επιτροπής Προκοπίου (Αχμέτ Αγά) ήρχισεν ανεγειρόμενος Ναός του Οσίου Ιωάννου του Ομολογητού, ούτινος το σεπτόν Λείψανον μετακομισθέν εκ Προκοπίου διασώζεται και πανήγυρις την 27ην Μαΐου εκάστου έτους εις μνήμην του αγίου επιτελείται. Διά την αποπεράτωσιν του Ναού η Εκκλησιαστική επιτροπή διενεργεί εράνους τη αδεία της Μητροπόλεως και της Νομαρχίας Ευβοίας.
Με φροντίδα του Μητροπολίτου Χαλκίδος Γρηγορίου και με άοκνες προσπάθειες της εκκλησιαστικής επιτροπής αποπερατώθηκε ο περικαλλής ως άνω Ιερός Ναός το 1951 και το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε εκεί. Πλησίον του Ι. Ναού κτίσθηκε ξενώνας, κατά το πρότυπο του υπάρχοντος στο Προκόπιο της Καππαδοκίας, για τη διαμονή των ευλαβών προσκυνητών. Ο Ιερός αυτός Ναός εγκαινιάσθηκε από το Μητροπολίτη Χαλκίδος Νικόλαο (1Ί975), την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 1969».
Για περισσότερες πληροφορίες, αλλά και οργάνωση επισκέψεων στην περιοχή που εκτός από το ιστορικό – θρησκευτικό ενδιαφέρον, έχει και πολλές ομορφιές, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: https://oir.gr/
Σε έντυπη μορφή μπορείτε να αναζητήσετε τη σχετική έκδοση της οποίας οι συντελεστές είναι οι ακόλουθοι:
Εκπόνηση & εκτέλεση μουσειολογικής μελέτης:
Ηλίας Παπαγεωργίου, συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, ιστορικός τέχνης
Παντελής Φελέρης, συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, μουσειογράφος
Μαρια Κοντάκη, συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, μουσειογράφος
Γραφιστικός σχεδιασμός & δημιουργία λογότυπου Μουσείου: Φοίβος Παπαγεωργίου
Κατασκευή προθηκών & εκθεσιακού εξοπλισμού: Μ+Υ Glass Solutions
Αποκατάσταση κτιρίου: ΕΥΒΟΪΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
Γενική επιμέλεια: Ηλίας Παπαγεωργίου
Φωτογραφίες & καλλιτεχνικός σχεδιασμός: Μαρία Στέφωση
Εκτύπωση: ΦΩΤΟΛΙΟ Α.Ε.
ISBN: 978-618-84687-0-2
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Y.Γ. ευχαριστούμε για την πολύτιμη βοήθεια, την Ιερά Μητρόπολη Χαλκίδας, τους υπεύθυνους του Μουσείου Μικρασιατικού Πολιτισμού Νέου Προκοπίου, τον Ηλία Παπαγεωργίου και τη Μαρία Στέφωση
Πηγή: ertnews.gr – Νάσος Μπράτσος
