.jpg)
Η ιστορία της οικογενείας Κριεζώτη, από τον οπλαρχηγό Νικόλαο Κριεζώτη (1785-1853) έως τον εγγονό του, πολιτικό και κτηματία Σπυρίδωνα Κριεζώτη (1873-1948) και τις νεότερες γενιές, συμπυκνώνεται σε ένα από τα ωραιότερα πυργόσπιτα της Εύβοιας, το οποίο βρίσκεται στην Τριάδα, ενώ εμπεριέχει παράλληλα την ιστορική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής.
Το Κριεζώτειο Αρχοντικό είναι μοναδικής αρχιτεκτονικής και πρόκειται για ένα λιθόκτιστο διώροφο κτήριο με συνθέσεις ξύλινων στεγών, το οποίο αποτελούσε την κατοικία της οικογένειας του εγγονού του οπλαρχηγού Σπύρου Κριεζώτη. Το μοναδικό αυτό κτίσμα έχτισε γύρω στο 1894 ο Σπυρίδων Κριεζώτης, συγκεκριμένα σε θέση που είχε επιλέξει ο οπλαρχηγός παππούς του, αποκαταστάθηκε το 2015 και έκτοτε είναι επισκέψιμο ως νεότερο μνημείο της Εύβοιας.
Το αρχοντικό, γνωστό ως Πύργος ή Παλάτι της Οικογένειας Κριεζώτη, άρχισε να κατασκευάζεται ή ολοκληρώθηκε το 1898. Επρόκειτο για ένα μεγαλοπρεπές, λιθόκτιστο, διώροφο αρχοντικό που χωροθετείται στο ψηλότερο σημείο του χωριού. Στον αύλειο χώρο του υπάρχουν και δευτερεύοντα κτήρια που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της οικογένειας (αποθήκες, στάβλοι, υπασπιστήριο, περιστερώνας). Το κυρίως κτήριο ήταν το αρχοντικό και είχε χρήση κατοικίας της οικογένειας του εγγονού του οπλαρχηγού, Σπύρου Κριεζώτη.
Στο ισόγειο κυριαρχούσε ο μεγάλος χώρος της τραπεζαρίας, ο χώρος του «καπνιστηρίου» με το περίφημο πιάνο, όπου συνήθιζε να παίζει την αγαπημένη του παρτιτούρα την «Πολωνέζα» του Σοπέν, ο Βασιλιάς Αλέξανδρος. Στους τοίχους υπήρχαν κρεμασμένα καριοφίλια του οπλαρχηγού, πίνακες ζωγραφικής και πολλά πολυτελή διακοσμητικά αντικείμενα. Ακόμη, υπήρχε χώρος γραφείου, καθιστικό με τζάκι, ξενώνας και λοιποί βοηθητικοί χώροι.
Ο επάνω όροφος ήταν γνωστός και ως το άβατο μέρος της οικογένειας για τους ξένους επισκέπτες του οίκου. Εκεί βρίσκονταν τα υπνοδωμάτια των μελών της οικογένειας και οι βοηθητικοί χώροι αυτών. Οι άριστες σχέσεις του Σπύρου με τον Βασιλιά, αλλά και οι συχνές επισκέψεις λόγω της κουμπαριάς με τον Βασιλιά Αλέξανδρο, ήταν οι λόγοι, για τους οποίους, ο Σπύρος παραχώρησε ένα δωμάτιο στον όροφο αυτό, για τις ανάγκες του Βασιλιά, ιδιαίτερης διακόσμησης. Το πλήθος των χρωμάτων σε συνδυασμό με τα σκούρα χρώματα της ξύλινης διακόσμησης δημιουργούσαν μια ιδιαίτερη αίσθηση. Η έντονη χρήση του ξύλου στο εσωτερικό του αρχοντικού ήταν ένα βασικό αίτιο την ολικής καταστροφής του, όταν επλήγει από φωτιά το 1981.
Εξωτερικά το αρχοντικό δεν υστερούσε διακόσμησης. Την κεντρική σκάλα εισόδου κοσμούσαν εκατέρωθεν πήλινα αγάλματα (Terracotta) που αντέγραφαν τύπους αγαλμάτων της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Ο Σπύρος Κριεζώτης, ήταν λάτρης της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Εξωτερικά του αρχοντικού, ο αύλειος χώρος ήταν περίτεχνα διαμορφωμένος, πλούσιος σε άνθη και καταστόλιστος με πανύψηλα και διαφόρων σπάνιων ειδών δέντρα, τα είχε φέρει από τα ταξίδια του στη Βόρεια Ευρώπη και στην Αφρική. Πλήθος ανθρώπων επισκεπτόταν για να θαυμάσει τον κατάφυτο κήπο του αρχοντικού.
Το αρχοντικό είχε χτιστεί σε ένα απόλυτα στρατηγικό σημείο του χωριού, καθώς σε ευθεία από την κεντρική είσοδο μπορούσε κανείς να δει μέχρι τον κάμπο και την είσοδο στο χωριό της Τριάδας, ώστε να μπορεί να ελέγχει τα πάντα.
Από τα μέσα του 20ου αιώνα και μετά το θάνατο του Νικόλαου Κριεζώτη του νεότερου, επονομαζόμενου και «άρχοντα», ο πύργος άρχισε να χάνει σταδιακά την αίγλη των προηγούμενων ετών. Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε από μια αναπάντεχη φωτιά, το 1981, η οποία το κατέστρεψε ολοσχερώς.
Μετά τη ολοκληρωτική καταστροφή του, το 1985, ο τότε πρόεδρος του χωριού, Δ. Παπακωνσταντίνου, προέβη σε αναγκαστική απαλλοτρίωση του Αρχοντικού και το αγόρασε, με χρήματα που δόθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Σήμερα, το κτηριακό συγκρότημα της οικογένειας Κριεζώτη ανήκει στον Δήμο Διρφύων Μεσσαπίων. Οι εργασίες αναστήλωσης και αναπαλαίωσης ολοκληρώθηκαν το 2015. Πλέον το εμβληματικό κτήριο είναι επισκέψιμο, καθώς συχνά, το επισκέπτονται πολλά σχολεία της περιοχής, τα οποία πληροφορούνται την ιστορία της οικογένειας και στοιχεία της ευβοϊκής επανάστασης του 1821.
Ο Δήμος Διρφύων Μεσσαπίων έχει ξεκινήσει διαδικασίες για την μετατροπή του κτηρίου σε μουσείο. Γι αυτό τον σκοπό έχει υπογραφεί προγραμματική σύμβαση για την εκπόνηση μουσειολογικής μελέτης ΚΡΙΕΖΩΤΕΙΟΥ Αρχοντικού, με συμβαλλόμενους φορείς το Υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ως «Φορείς Εποπτείας», τον Δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων ως «Κύριος του Έργου και Φορέας Χρηματοδότησης» και το Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, ως «Φορέας Υλοποίησης».
Πηγές:
Πληροφορίες από τον ιστορικό και αρχαιολόγο Νικόλαο Καρατζά που επί 15 και πλέον χρόνια εκπονεί έρευνα με σκοπό να δημιουργήσει το μεγάλο αρχείο της οικογενείας Κριεζώτη, όπως και τρεις φωτογραφίες από το σπάνιο αρχείο του. Ο κ. Καρατζάς, είναι μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Διρφύων – Μεσσαπίων, και η εκπόνηση της μελέτης του στοχεύει στη δημιουργία ενός μουσείου της οικογένειας Κριεζώτη και της επανάστασης του 1821.
Τουριστικός Ενημερωτικός Ιστορικός Οδηγός Δήμου Διρφύων Μεσσαπίων
