Κάτω Βάθεια ή Αμάρυνθος; Γίδες ή Αμφιθέα; – Οι μετονομασίες οικισμών της Εύβοιας

Η εκάστοτε ενσωμάτωση νέων εδαφών στο ελληνικό κράτος πυροδότησε νέα κύματα μετονομασιών με πιο ισχυρό αυτό που ακολούθησε τους Βαλκανικούς πολέμους. Πώς και γιατί άλλαξαν όνομα 56 οικισμοί στην Εύβοια ενώ στην Ελλάδα συνολικά άλλαξαν ονομασία 4.981 οικισμοί .

Πόσοι άραγε γνωρίζουν τα παλαιά και τα νέα ονόματα οικισμών της Εύβοιας και πόσοι τις φορές που άλλαξαν από το 1831-2011; Στα ερωτήματα αυτά έρχεται να απαντήσει μία ψηφιακή εφαρμογή, μία βάση δεδομένων που δημιούργησε το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) και περιέχει 4.981 μετονομασίες οικισμών της Ελλάδας από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα.

Στην ιστοσελίδα του ερευνητικού προγράμματος «Μετονομασίες Οικισμών της Ελλάδας, 19ος – 21ος αιώνας» οι επισκέπτες μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες για το νέο και το παλαιό όνομα των οικισμών.

Ερέτρια ή Νέα Ψαρρά; Κάτω Βάθεια ή Αμάρυνθος; Γίδες ή Αμφιθέα; 

Γιατί γίνονταν οι μετονομασίες

Σκοπός των μετονομασιών διαχρονικά ήταν να εξελληνιστεί ο χάρτης ώστε να απαλειφθούν τα ξενικά, «κακόηχα» ονόματα. Τα πρώτα χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους κύρια προσπάθεια ήταν οι μετονομασίες να αποδώσουν ονόματα από την κλασσική αρχαιότητα, στοιχείο αυτονόητο για το νέο κράτος που επιθυμούσε να ενισχύσει τους δεσμούς με αυτήν. Στις αρχές του 20ού αιώνα η ενσωμάτωση εκτεταμένων νέων περιοχών στην ελληνική επικράτεια δημιούργησε την ανάγκη μαζικότερων και ταχύτερων διαδικασιών στις μετονομασίες. «Έτσι χωρίς να εγκαταλειφθεί η προσπάθεια αναζήτησης αρχαίων γειτονικών τοπωνυμίων, αναζητήθηκαν απλώς «εύηχα και όμορφα ονόματα», την αναζήτηση των οποίων ανέλαβε ειδική επιτροπή με τη συνδρομή καθηγητών πανεπιστημίων, αρχαιολόγων, τοπικών λογίων και στελεχών της Διοίκησης. Ήταν μια διαδικασία εργώδης, που δεν συνάντησε ουσιαστικά μεγάλες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες, βρήκε όμως σοβαρό αντίλογο σε διανοούμενους που αντιτάχθηκαν σε αυτή την πρακτική που επιχειρούσε με διοικητικό τρόπο να απαλείψει όψεις της ιστορίας ενός τόπου», επισημαίνει ο κ. Δημητρόπουλος.

Η χαρτογράφηση των μετονομασιών αποτελεί ένα ζητούμενο στο οποίο προγραμματίζεται να επεκταθεί η έρευνα. Για παράδειγμα, στο Νομό Δράμας, από την ενσωμάτωσή της στην επικράτεια μέχρι το 2011 και συγκεκριμένα ανάμεσα στο 1920 και 1960, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 222 μετονομασίες, όταν σύμφωνα με την απογραφή του 1928 οι οικισμοί του νομού ήταν συνολικά 196 και σύμφωνα με την απογραφή του 2011, μόλις 120. Ένα ακόμη παράδειγμα αποτελεί ο οικισμός Σαράτσι της υποδιοίκησης Λαγκαδά του Νομού Θεσσαλονίκης που το 1920 μετονομάστηκε σε Φάλαρα και το 1927 σε Περιβολάκι. Το Γκίμποβο ή Γκίμνοβο, βόρεια της Νάουσας, μετονομάστηκε διαδοχικά σε Λευκόγεια το 1929, σε Νέα Στράντζα το 1940, σε Ροδακινιά το 1954. Αντίστοιχα και το Γκρόπινο (Γρόπινο) στο νομό Πέλλης το 1928 μετονομάστηκε σε Τρόπινο, το 1940 σε Βαλτολείβαδο και το 1961 σε Δάφνη.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι κάποιες από τις νέες ονομασίες των οικισμών κατάφεραν να καθιερωθούν και κάποιες άλλες όχι, γι αυτό και πολλές φορές συνυπάρχουν παλαιά και νέα ονόματα πόλεων και χωριών, δημιουργώντας συχνά σύγχυση στην ταύτιση τους.

Δείτε την λίστα με τις αλλαγές ονομάτων σε περιοχές και οικισμούς της Εύβοιας