Η σημασία των αλλεργικών νόσων στη δημόσια υγεία – Η Dr Βασιλική Βούργα αναλύει

| Αφιέρωμα Υγεία 2025 |

Η Δρ Βασιλική Βούργα, αλλεργιολόγος παίδων και ενηλίκων γράφει για τη σημασία της Αλλεργιολογίας στην Ιατρική, ενώ μας αναλύει διεξοδικά την επίδρασή της στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας.

Οι αλλεργικές ασθένειες αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως και επιβαρύνουν σημαντικά τα συστήματα υγείας των αναπτυγμένων και των αναδυόμενων οικονομιών. Οι αλλεργίες και οι σχετικές ασθένειες, όπως το άσθμα, η ρινοκολπίτιδα, η ατοπική δερματίτιδα και οι απειλητικές για τη ζωή αλλεργίες σε τρόφιμα, φάρμακα και τσιμπήματα εντόμων επηρεάζουν τουλάχιστον το 30% του πληθυσμού και σχεδόν το 80% των οικογενειών. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ο επιπολασμός τους αυξάνεται παγκοσμίως. Οι ιατρικές υπηρεσίες που παρέχουν εξειδικευμένη φροντίδα για τις αλλεργίες λείπουν σε πολλές χώρες. 

Η Αλλεργιολογία είναι μια σχετικά «νέα» ιατρική ειδικότητα, που δημιουργήθηκε με την αυξημένη επίγνωση των ανοσολογικών αποκρίσεων και την αυξανόμενη σημασία των  αλλεργικών ασθενειών. Είναι ένας εξειδικευμένος κλάδος της ιατρικής που ασχολείται με τη διάγνωση, την πρόληψη και τη θεραπεία των αλλεργικών παθήσεων. Οι αλλεργίες είναι αντιδράσεις υπερευαισθησίας του ανοσοποιητικού συστήματος σε ουσίες που φυσιολογικά είναι αβλαβείς για το ανθρώπινο σώμα, όπως η γύρη, η σκόνη, τα φάρμακα, οι τροφές, κ.α.

Επειδή οι αλλεργικές ασθένειες είναι συστηματικές ασθένειες πολλαπλών οργάνων, οι Αλλεργιολόγοι είναι οι πλέον ειδικοί να διαγνώσουν και να διαχειριστούν τον αλλεργικό ασθενή, σε αντίθεση με την κλασική προσέγγιση οργάνων των περισσότερων άλλων ιατρικών ειδικοτήτων. Η διαχείριση της αλλεργικής νόσου από Αλλεργιολόγους με βάση τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική σε σύγκριση με τη φροντίδα που παρέχεται από οποιαδήποτε άλλη ιατρική ειδικότητα.

Επιπλέον, οι Αλλεργιολόγοι έχουν σημαντική εμπειρία στην εφαρμογή προληπτικών μέτρων που έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν ή εξαλείφουν τα αλλεργικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων μέτρων περιβαλλοντικού ελέγχου και εξατομικευμένης, ειδικής για τα αλλεργιογόνα ανοσοθεραπείας, που μπορούν να μειώσουν το κόστος διαχείρισης της νόσου.

Δυστυχώς, η απουσία σωστής αναγνώρισης των αλλεργιών οδηγεί συχνά σε έλλειψη ή λανθασμένη διάγνωση με αποτέλεσμα τη μη βέλτιστη διαχείριση της νόσου, αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής, αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα και σημαντικό πρόσθετο άμεσο και έμμεσο κόστος. 

Στους περισσότερους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο υπάρχει έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης σχετικά με τον ορισμό, την αιτιολογία, την παθογένεση, τις κατάλληλες θεραπείες και την πρόληψη των αλλεργικών ασθενειών. Συχνά λείπει η επίγνωση της νοσηρότητας και της πιθανής θνησιμότητας που σχετίζεται με τις αλλεργικές ασθένειες, η χρόνια φύση αυτών των καταστάσεων και η σημασία της συμβολής του Αλλεργιολόγου, ο οποίος είναι γνώστης των αλλεργικών παθήσεων, του άσθματος και της κλινικής ανοσολογίας. 

Επί του παρόντος, υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που δεν έχουν πρόσβαση σε φροντίδα από ειδικούς Αλλεργιολόγους. Επιπλέον, οι αυτοενιέμενες εγχύσεις αδρεναλίνης, ορισμένα φάρμακα για το σοβαρό άσθμα, η ειδική για αλλεργιογόνα ανοσοθεραπεία και ορισμένα φάρμακα για ανεπιθύμητες αντιδράσεις σε βιολογικούς και χημειοθεραπευτικούς παράγοντες σε κέντρα απευαισθητοποίησης δεν είναι διαθέσιμα σε πολλά μέρη του κόσμου.

Η χώρα μας ανήκει στις ευνοούμενες χώρες, με ικανό αριθμό Αλλεργιολόγων (αναλογικά με το εξωτερικό), κατάλληλη εκπαίδευση και διαθεσιμότητα όλων των θεραπευτικών σχημάτων.

Την τελευταία δεκαετία σημειώθηκαν σημαντικές πρόοδοι στον τομέα της Αλλεργιολογίας, ειδικά στην κατανόηση των μηχανισμών που οδηγούν σε ασθένειες, βελτιωμένες διαγνωστικές μεθόδους βασισμένες στη μοριακή Αλλεργιολογία και νέα φάρμακα για τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού και την ειδική ανοσοθεραπεία βασισμένα σε πιο αποτελεσματικά και ασφαλή “εμβόλια” απευαισθητοποίησης και βιολογικούς παράγοντες.

Η σημασία της Αλλεργιολογίας στην Ιατρική

Η Αλλεργιολογία έχει καθοριστική σημασία στη σύγχρονη ιατρική για τους εξής λόγους:

1. Πρόληψη και έλεγχος σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων

Οι αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να είναι ήπιες (όπως ο κνησμός και η ρινίτιδα) ή πολύ σοβαρές, όπως η αναφυλαξία, που μπορεί να οδηγήσει σε απειλητική για τη ζωή αντίδραση. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη διαχείριση των αλλεργιών συμβάλλουν στην πρόληψη αυτών των επικίνδυνων καταστάσεων.

2. Βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών

Πολλές αλλεργικές παθήσεις, όπως το αλλεργικό άσθμα, η αλλεργική ρινίτιδα, η αλλεργική δερματίτιδα, η τροφική αλλεργία, κ.α. επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητα των ασθενών. Η σωστή διάγνωση και θεραπεία μειώνουν τα συμπτώματα και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.

3. Συσχέτιση με άλλες χρόνιες παθήσεις

Οι αλλεργίες συνδέονται με χρόνιες παθήσεις, όπως το άσθμα και την ατοπική δερματίτιδα. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο επιπλοκών και την εξέλιξη της νόσου.

4. Διάγνωση μέσω εξειδικευμένων εξετάσεων

Η Αλλεργιολογία χρησιμοποιεί σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους, όπως τα αλλεργικά δερματικά τεστ αλλεργίας (skin prick tests, patch tests), τις ειδικές εξετάσεις αίματος (RAST, IgE tests, ΒΑΤ) και τις δοκιμασίες πρόκλησης. Αυτές οι μέθοδοι επιτρέπουν την ακριβή αιτιολογική αναγνώριση των υπεύθυνων αλλεργιογόνων και την εξατομικευμένη θεραπεία.

5. Εξατομικευμένες θεραπείες και ανοσοθεραπεία

Η ανοσοθεραπεία (απευαισθητοποίηση) είναι μια επαναστατική μέθοδος που βοηθά στην εκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος να μην αντιδρά υπερβολικά σε αλλεργιογόνα. Πρωτοεφαρμόστηκε το 1911 και έκτοτε έχει θεραπεύσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στις αλλεργίες του αναπνευστικού συστήματος (αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα, επιπεφυκίτιδα) και στις αλλεργίες σε έντομα. Στην τροφική αλλεργία ήδη εφαρμόζεται εξιδεικευμένα στην αλλεργία στο γάλα και στο αυγό. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται με εξαιρετική επιτυχία στις ΗΠΑ στην τροφική αλλεργία στο αράπικο φιστίκι (peanut), παρέχοντας ελπιδοφόρα μηνύματα για θεραπεία και άλλων τροφικών αλλεργιών. 

6. Συμβολή στη δημόσια υγεία

Η Αλλεργιολογία παίζει σημαντικό ρόλο στη δημόσια υγεία, ειδικά με την αύξηση των αλλεργικών παθήσεων λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η ρύπανση, οι κλιματική αλλαγή και οι διατροφικές συνήθειες

ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Οι εαρινές αλλεργίες προκαλούνται κυρίως από τη γύρη των φυτών, η οποία αυξάνεται σημαντικά την άνοιξη. Τα συχνότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν φτάρνισμα, ρινική καταρροή ή/και συμφόρηση (μπούκωμα μύτης), φαγούρα στα μάτια και δύσπνοια, ειδικά σε άτομα με αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα, αλλεργική δερματίτιδα, κνίδωση, κ.α.

Για να μειώσετε τα συμπτώματα, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες πρόληψης:

1. Περιορίστε την έκθεση στη γύρη

• Παρακολουθείτε τα επίπεδα γύρης μέσω μετεωρολογικών εφαρμογών ή ειδικών δελτίων αλλεργιών.
• Αποφεύγετε τις υπαίθριες δραστηριότητες τις πρωινές ώρες (5:00 – 10:00 π.μ.), όταν η συγκέντρωση γύρης είναι υψηλότερη.
• Κλείνετε τα παράθυρα στο σπίτι και στο αυτοκίνητο, ιδιαίτερα τις ημέρες με υψηλά επίπεδα γύρης ή αέρα.
• Χρησιμοποιείτε κλιματισμό με φίλτρο HEPA για καθαρότερο αέρα σε εσωτερικούς χώρους.

2. Προστατευτείτε όταν είστε έξω

• Φοράτε γυαλιά ηλίου για να προστατεύετε τα μάτια από τη γύρη.
• Αποφεύγετε να αγγίζετε το πρόσωπό σας και πλένετε συχνά τα χέρια σας.
• Αν κάνετε κηπουρική, φορέστε μάσκα για να περιορίσετε την επαφή με τα αλλεργιογόνα.

3. Διατηρήστε καθαρό το περιβάλλον σας

• Αλλάζετε ρούχα και κάνετε μπάνιο αμέσως μόλις επιστρέψετε στο σπίτι.
• Πλένετε τα μαλλιά σας το βράδυ για να απομακρύνετε τη γύρη και να αποφύγετε την επαφή της με το μαξιλάρι και την ακόλουθη εισπνοή της στους πνεύμονες. 
• Χρησιμοποιείτε αντιαλλεργικά καλύμματα στα μαξιλάρια και το στρώμα σας.
• Σκουπίζετε το σπίτι τακτικά με ηλεκτρική σκούπα με φίλτρο HEPA.

4. Φροντίστε το αναπνευστικό σας σύστημα

• Κάντε ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό για να απομακρύνετε τα αλλεργιογόνα.
• Διατηρήστε σωστή υγρασία στο σπίτι (40-50%) για να μειώσετε τον ερεθισμό του αναπνευστικού.
• Αποφύγετε κάπνισμα και έντονες οσμές, καθώς επιδεινώνουν τα συμπτώματα.

5. Χρησιμοποιήστε την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή

• Τα αντιισταμινικά μειώνουν το φτάρνισμα, τον κνησμό, τη ρινική καταρροή, τη δακρύρροια και τα εξανθήματα. 
• Τα ρινικά κορτικοστεροειδή σπρέι βοηθούν στην αντιμετώπιση της συμφόρησης και της αλλεργικής φλεγμονής.
• Οι αντιαλλεργικές σταγόνες ματιών μειώνουν τον ερεθισμό, τον κνησμό και την ερυθρότητα.
• Αν έχετε αλλεργικό άσθμα, ακολουθήστε την αγωγή του γιατρού σας (εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, κορτικοστεροειδή, κ.α.).

6. Συζητήστε με τον Αλλεργιολόγο σας για ανοσοθεραπεία

Αν οι αλλεργίες σας είναι σοβαρές ή επηρεάζουν την ποιότητα ζωής σας, η ανοσοθεραπεία (απευαισθητοποίηση) μπορεί να βοηθήσει στη μακροχρόνια μείωση των συμπτωμάτων. Πρόκειται για τη μοναδική αιτιολογική θεραπεία των αλλεργιών σας, αλλά και τη μοναδική αιτιολογική θεραπεία χρόνιου νοσήματος στην Ιατρική. 

Ακολουθώντας αυτά τα μέτρα, μπορείτε να απολαύσετε την άνοιξη με λιγότερες αλλεργικές αντιδράσεις!

Σύντομο Βιογραφικό

Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εκπαιδεύτηκε ως ειδικευόμενη ιατρός στην Εσωτερική Παθολογία, στο Γενικό Νοσοκομείο Βέροιας. Εκπαιδεύτηκε ως ειδικευόμενη ιατρός στην Αλλεργιολογία, στη Β Πανεπιστημιακή Κλινική του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο Παίδων Παναγιώτη & Αγλαϊας Κυριακού και στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών. Εκπαιδεύτηκε επίσης, στην Πνευμονολογία της Πνευμονολογικής Κλινικής του 401 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών. Τέλος, εκπαιδεύτηκε στη Δερματολογία της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου Ανδρέας Συγγρός Αθηνών. Έχει συμμετοχή ως ομιλήτρια σε διεθνή και πανελλήνια συνέδρια.

ΔΡ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Α.Κ. ΒΟΥΡΓΑ, ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ ΠΑΙΔΩΝ & ΕΝΗΛΙΚΩΝ

• ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

Τραπεζουντίου 15, Χαλκίδα –  Τηλ.2221028941 – Κιν. 6974757475

• ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ Τηλ. 0035722502000
• AMERICAN MEDICAL CENTER/ AMERICAN HEART INSTITUTE, NICOSIA, CY Tel. 00357 99221598

Web: https://vourgavasiliki.com/

Facebook: Dr. Vassiliki Vourga – Instagram: Dr. Vassiliki Vourga