.jpg)
Η παιδική κακοποίηση ως παγκόσμιο φαινόμενο καθίσταται ως ένα μείζον πρόβλημα της κοινωνίας με διαχρονικότητα φέροντας τραγικές συνέπειες στο παιδί και στην εξέλιξή του. Ως φαινόμενο παρατηρείται τόσο στον αναπτυσσόμενο, όσο και αναπτυγμένο κόσμο, ενεργοποιώντας την επιστημονική κοινότητα και τους φορείς να κινητοποιηθούν από τα μέσα του περασμένου αιώνα, προκειμένου να προσεγγίσουν το φαινόμενο μα κυρίως να το αναδείξουν, έτσι ώστε να προβούν στις κατάλληλες ενέργειες για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων στην παιδική ηλικία. Η βία στην παιδική ηλικία λαμβάνοντας οποιαδήποτε μορφή προκαλεί βαθύτατα τραύματα στο παιδί είτε σωματικά, είτε ψυχικά τα οποία άλλοτε επουλώνονται και άλλοτε ταλαιπωρούν το κακοποιημένο παιδί στο σύνολο της ενήλικης ζωής του.
Η ανάπτυξη περεταίρω διαπροσωπικών σχέσεων για ένα παιδί, κυρίως στο στάδιο της εφηβείας, είναι κομβικό, γιατί συνήθως ένα παιδί προσδιορίζει την ταυτότητα του μέσα από την παρέα συνομηλίκων στην οποία εντάσσεται. Η μάθηση, η ταύτιση και η εσωτερίκευση για ένα παιδί είναι βασικά δομικά στοιχεία της κοινωνικοποίησης, έτσι γεννάται το ερώτημα τι ισχύει για ένα παιδί δεχόμενο βία από τους κόλπους της οικογένειας, πόσο μπορεί να ταυτιστεί με το πρότυπο κάποιου από το γονέα φροντιστή του ή ποιες αρχές μπορεί να εσωτερικεύσει. Και αν τα δομικά αυτά στοιχεία της κοινωνικοποίησης παρακαμφθούν από το σπίτι, είναι εφικτό να δομηθούν από τον δάσκαλο, το γονέα του φίλου, το φίλο, κάποιο φορέα, το γείτονα. Το παιδί χρήζει προστασίας καθώς αποτελεί και αυτό μέλος της κοινωνίας των πολιτών, επομένως έχει ανάγκες που οφείλεται να καλυφθούν, δικαιώματα που υποχρεούνται να κατοχυρωθούν και να προστατευτούν. Το παιδί αποτελεί τον πολίτη του αύριο, για να δράσει αύριο ως ορθολογικός κοινωνός, οφείλει η κοινωνία σήμερα με νόμους αναθεωρημένους, με κατάλληλα μέτρα και κυρώσεις να το προστατέψει από κάθε μορφής κακοποιητικής συμπεριφοράς, προστατεύοντας το ακόμα και από την ίδια του την οικογένεια αν χρειαστεί.
Το φαινόμενο της κακοποίησης δύναται να λάβει πολλές μορφές, για παράδειγμα ένα παιδί μπορεί να κακοποιείται συστηματικά ή περιστασιακά, μπορεί να κακοποιείται με συγκεκριμένο τρόπο ή με ποικίλους, μπορεί η κακοποίηση να επιδράσει ανεπανόρθωτα σε αυτό και την ανάπτυξή του, μπορεί πάλι χάρη σε προστατευτικούς παράγοντες και κατάλληλη παρέμβαση, κάτι τέτοιο να αποφευχθεί. Πέρα από το βαθμό συχνότητας της κακοποίησης, υπάρχουν και διαφορές ως προς το βαθμό σοβαρότητας και χρονιότητάς της. Προβαίνοντας σε μια διαδικασία ταξινόμησης των κοινών χαρακτηριστικών στις κακοποιητικές συμπεριφορές έτσι όπως ασκούνται στα παιδιά, διακρίνονται ορισμένα είδη βίας: τη σωματική, λεκτική, σεξουαλική, συναισθηματική βία, την παραμέληση και τη δευτερογενή κακοποίηση.
Στα είδη κακοποίησης συγκαταλέγεται και η παιδική εργασία, ο σχολικός εκφοβισμός, η ακραία φτώχεια και η διαδικτυακή κακοποίηση, μορφές οι οποίες μέχρι πρότινος δεν είχαν αναγνωρισθεί, με αποτέλεσμα να μην τους δίνεται η πρέπουσα προσοχή και αναγνώριση και εκ του αποτελέσματος να μην γίνεται και ουσιαστική αντιμετώπιση των περιστατικών. Όλες οι υπόλοιπες μορφές κακοποίησης που παρατηρείται σταδιακά να εκδηλώνονται είναι απόρροια των βασικών μορφών παιδικής κακοποίησης, προκύπτουν δηλαδή ως εκβάσεις της ψυχοσωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης-παραμέλησης.
Η πρόληψη και η αντιμετώπιση της βίας ενάντια στα παιδιά απαιτεί συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισης των κινδύνων και εύρεσης προστατευτικών παραγόντων έναντι όλων των συνθηκών που συνθέτουν τους παράγοντες κινδύνου, σε ατομικό, διαπροσωπικό, κοινωνικό επίπεδο.
Με επικεφαλής τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δημιουργήθηκαν 10 διεθνείς οργανώσεις που έχουν αναπτύξει ένα τεκμηριωμένο «πακέτο» δράσεων, το οποίο ονομάζουν INSPIRE (εμπνέω): Επτά στρατηγικές για το τέλος της βίας ενάντια στα παιδιά.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει στόχο να βοηθήσει τις χώρες και τις κοινωνίες να πετύχουν τον στόχο 16.2 της Ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών, που προτάσσει το τέλος της βίας ενάντια στα παιδιά. Κάθε γράμμα από τη λέξη INSPIRE σηματοδοτεί μία από τις επτά στρατηγικές που έχουν προληπτική αποτρεπτική δράση ενάντια σε διάφορες μορφές βίας, ενώ αποδεικνύονται ιδιαίτερα επωφελείς στην νοητική υγεία, στην εκπαίδευση και στη μείωση της εγκληματικότητας.
Implementation (Εφαρμογή): Εφαρμογή και ενδυνάμωση νομικού πλαισίου που σχετίζεται με την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών (π.χ. απαγόρευση πρόσβασης των νέων σε αλκοόλ και όπλα)
Norms (Κανόνες): Αλλαγή αξιών και κανόνων που ανέχεται η κοινωνία στο σύνολο της (π.χ. αλλαγή της νοοτροπίας που ανέχεται ή παραβλέπει τη σεξουαλική κακοποίηση των κοριτσιών ή την επιθετική συμπεριφορά ανάμεσα στα αγόρια)
Safe environments (Ασφαλές περιβάλλον): Εντοπισμός των περιοχών που εκφράζεται περισσότερο η βία (στέκια) και αντιμετώπιση των προβλημάτων των περιοχών αυτών με συγκεκριμένες πολιτικές και άλλες παρεμβάσεις. (π.χ. στην Αθήνα, μία τέτοια περιοχή επί σειρά δεκαετιών είναι τα Εξάρχεια, ενώ η βία έχει μεταφερθεί και στις περιοχές κάτω από την Ομόνοια).
Parental support (Γονική στήριξη): Βοήθεια και στήριξη, ψυχική και εκπαιδευτική σε νέους γονείς που δυσκολεύονται στην ανατροφή του παιδιού τους.
Income (εισόδημα): Εισοδηματική και οικονομική ενίσχυση.
Response (Ανταπόκριση): Ανταπόκριση στις ανάγκες των παιδιών με την πρόβλεψη προσφερόμενων υπηρεσιών (π.χ. διασφάλιση ότι τα παιδιά που υποβάλλονται στη βία μπορούν να έχουν αποτελεσματική άμεση βοήθεια, με ψυχολογική στήριξη και επίβλεψη)
Education (Εκπαίδευση): Διασφάλιση της εκπαίδευσης και της ενδυνάμωσης δεξιοτήτων. (π.χ. υποχρεωτική φοίτηση όλων των παιδιών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ένταξη μαθημάτων ενδυνάμωσης δεξιοτήτων).
«Κάθε παιδί φέρνει το μήνυμα ότι ο Θεός δεν έχει αποθαρρυνθεί ακόμα από τον άνθρωπο», απόφθεγμα του Ταγκόρ, Ινδού λογοτέχνη, βραβευμένου με Νόμπελ το 1913. Αυτό δεν είναι άλλωστε τα παιδιά, ένα μοναδικό δώρο του Θεού. Ας λειτουργήσουμε λοιπόν κι εμείς για να τα προστατεύσουμε από κάθε αδικία και κακοποίηση, αναγνωρίζοντας τα δικαιώματά τους, αλλά προπάντων τη ζωή και το μέλλον που φέρουν.
Με πληροφορίες από: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.)
Φωτογραφία εξωφύλλου: Laurent Legros: https://www.pexels.com/el-gr/photo/19101334/
