Η μοναξιά, ως συναίσθημα, τη χαρούμενη περίοδο των εορτών

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

«Η μοναξιά του ανθρώπου δεν είναι παρά ο φόβος του για τη ζωή». Αυτό ίσως να είναι ένας ποιητικός ορισμός της μοναξιάς από τον Αμερικανό θεατρικό συγγραφέα και νομπελίστα, Ευγένιο Ο’ Νηλ.

Η μοναξιά, σύμφωνα τους επιστήμονες ψυχολόγους, ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ της κοινωνικής επαφής που επιθυμεί να έχει κάποιος και αυτής που πραγματικά έχει. Την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς το συναίσθημα της κοινωνικής απομόνωσης φαντάζει εντονότερο. Στις νέες γενιές συνδέεται και με το εορταστικό στρες, την ανάγκη δηλαδή να αποφευχθεί η οικογενειακή γιορτινή ατμόσφαιρα, αφού ασκείται έλεγχος από γονείς και πεθερικά για την οικονομική κατάσταση των νέων αλλά και το σχεδιασμό του μέλλοντος σε επαγελματικό και προσωπικό επίπεδο.

Το αίσθημα της μοναξιάς είναι και ένα εσωτερικό σήμα κινδύνου που μας «καλεί» να ικανοποιήσουμε το βασικό μας ένστικτο για ανθρώπινη σύνδεση. Οι βραχείες περίοδοι μοναξιάς είναι κάτι αναμενόμενο και φυσιολογικό, ακριβώς όπως όταν είμαστε πεινασμένοι ή διψασμένοι. Η μακροχρόνια περίοδος στέρησης της ανθρώπινης επαφής ίσως να δημιουργεί ψυχική αναταραχή και αναστάτωση.

Την εσωστρέφεια που προκαλεί η μοναξιά μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε με την εξωστρέφεια που δημιουργεί ο εθελοντισμός και η ανιδιοτελής προσφορά καθώς επικεντρώνει τη σκέψη στο γεγονός ότι βοηθούμε κάποιους άλλους και ανακαλείται με αυτόν τον τρόπο η αίσθηση της συλλογικότητας.

Η δημιουργικότητα είναι ένα αντίδοτο στο συναίσθημα της αποστασιοποίησης που επιδεινώθηκε με την πανδημία και μπορεί να βρει πολλές εκφράσεις. Ζωγραφική, δημιουργική γραφή, εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, συμμετοχή σε θεατρικά εργαστήρια αλλά και η ευκαιρία της συναναστροφής με ανθρώπους που έχουν τα ίδια χόμπι καταπολεμά τη μοναχική διάθεση.

Η θετική σκέψη μπορεί να μετατρέψει τη μοναξιά σε κάτι θετικό, να δημιουργήσει νέες εμπειρίες και να οδηγήσει σώμα και πνεύμα σε καινούργια μονοπάτια πνευματικής αναζήτησης, γεννώντας ολοκαίνουργια σχέδια ζωής, καινούργιους φίλους αλλά και πρόσθετη αγάπη.

Οι γιορτές είναι μία περίοδος που σκεφτόμαστε για τις σχέσεις που έχουν χαθεί, ένα αγαπημένο πρόσωπο που απεβίωσε ή κάποιον συγγενή που απομακρύνθηκε. Η απώλεια είναι ένα σύνθετο συναίσθημα που περνάει από διάφορα στάδια και δημιουργεί αναμνήσεις, νοσταλγική διάθεση και κοινωνική αποστροφή. Η άρνηση των συναισθημάτων δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα, για αυτό είναι ιδιαίτερα ανακουφιστικό όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσει τη νοσταλγία, την απώλεια, ακόμα και τη μοναξιά, αντί να αισθανόμαστε ντροπή για τα συναισθήματα που μας κατακλύζουν.

Η ασθένεια της μοναξιάς, αν και δεν μπορεί να θεωρηθεί ασθένεια, προσδιορίζεται από το νομπελίστα Πορτογάλο συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου ως εξής: «Μια λέξη ποτέ δεν έρχεται μόνη της. Ακόμα και η λέξη «μοναξιά» χρειάζεται κάποιον που να υποφέρει από αυτήν».

Το φάρμακο, αν μπορεί ένα αντίδοτο να την καταπραΰνει, καταδεικνύεται από τον Gabriel Garcia Marquez: «Μη σταματάς ποτέ να χαμογελάς. Επειδή δεν ξέρεις ποιος θα μπορούσε να ερωτευτεί το χαμόγελό σου». Και είναι σίγουρο ότι τη μοναξιά, το πάθος ενός φλογερού και παθιασμένου έρωτα την κατανικά και την καταδικάζει σε αφωνία, ιδιαίτερα αν αυτό γίνει μέσα στις γιορτές.