.jpg)
Σε μια εκ βαθέων συνέντευξη η Ιωάννα Μερκουριάδου, σκηνοθέτιδα, σεναριογράφος και πρωταγωνίστρια της 11ης Εντολής, μιλάει στο GHETTO Magazine και μας αποκαλύπτει τη σχέση της με το θέατρο, τα κοινωνικά τεκταινόμενα, μας περιγράφει τη θεατρική performance που ανεβάζει και τη σύνδεσή της με τους συνεργάτες της, αλλά και το πως αντιλαμβάνεται την καλλιτεχνικότητα και το θεατρικό της μέλλον.
Σκηνοθέτης, Συγγραφέας, Ηθοποιός. Πως προσδιορίζεις αυτό το τρίπτυχο των ρόλων που επωμίζεσαι; Ποια η βαρύτητα του κάθε ρόλου ξεχωριστά;
Η υποκριτική είναι ο μεγάλος έρωτας, η σκηνοθεσία η ώριμη αγάπη και η συγγραφή είναι ανάγκη. Κάθε ένα αποτελεί μια ξεχωριστή πρόκληση…
Στην παράσταση αυτή έχω αναλάβει πολλούς ρόλους και ήταν πραγματικά δύσκολο. Πολλές φορές όμως όταν γράφεις ένα έργο, γιατί κάτι θέλεις να πεις, δεν είναι εύκολο να το σκηνοθετήσει άλλος… γιατί το έχεις φανταστεί προτού το γράψεις, έχεις τις εικόνες, το συναίσθημα… το ξέρεις καλύτερα απ’ τον καθένα. Επίσης δεν είναι εύκολο να βρεις ανθρώπους να πλέετε στα ίδια πελάγη! Είμαι πολλή τυχερή που βρέθηκα με την Αθηνά και τη Βιβή… Χωρίς να γνωριζόμαστε τόσο καλά, υπήρχε από την αρχή ένας απίστευτος σεβασμός μεταξύ μας αλλά και χώρος για να επικοινωνήσουμε τις ιδέες μας.
Τηλεόραση, θέατρο, ειδησεογραφία, κοινωνική πραγματικότητα, βιώματα. Από πού πηγάζει η έμπνευσή σου στο να γράφεις και να σκηνοθετείς;
Σίγουρα όλα αυτά που ζούμε δεν μπορούν να με αφήσουν ανεπηρέαστη αλλά την έμπνευση μπορείς να τη βρεις και σ’ έναν άνθρωπο, σ’ ένα βλέμμα, στη σιωπή, στην απουσία…
«11η Εντολή». Μια ρηξικέλευθη παράσταση που ανεβάζεις φέτος. Με ποια ερεθίσματα προήλθε και με ποιον τρόπο σκοπεύει να αγγίξει το θεατή;
Η 11η Εντολή είναι το αποτέλεσμα μιας δουλειάς σχεδόν έξι μηνών. Η δομή του κειμένου άλλαξε πολύ από την πρώτη προσέγγιση μέχρι να πάρει την τελική του μορφή. Ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο που ν’ αναφέρεται στο σήμερα, σ’ αυτά που ζούμε και πώς μας επηρεάζουν, στις εσωτερικές μας ανησυχίες και συγκρούσεις, σε μια κοινωνία σκληρή και πολλές φορές απάνθρωπη. Η εναλλαγή των συναισθημάτων, η ανάλαφρη διάθεση και το χιούμορ αντικαθίσταται από στοιχεία δράματος… το φως και το σκοτάδι αντικατοπτρίζουν την ίδια τη ζωή. Πολλοί θεατές ταυτίζονται με πρόσωπα και καταστάσεις μέσα στο έργο, συμπάσχουν ή απορρίπτουν συμπεριφορές και αυτό είναι κάτι που μας το λένε συχνά. Χαίρομαι που μοιράζονται τις σκέψεις τους μαζί μας και προβληματίζονται, γιατί άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος του έργου. Η 11η Εντολή που δεν είναι άλλη απ’ την ενσυναίσθηση όπως και το ερώτημα που τίθεται στο τέλος «πού πάμε;» ή «πού δεν πάμε;»,
«πάμε και όπου βγει;» ή «πάμε και όπου δεν βγει;» – ο καθένας το μεταφράζει όπως θέλει – προκύπτει από την ανάγκη του ανθρώπου να αλλάξει αυτός ο κόσμος. Αν αλλάξουμε εμείς, θα αλλάξει κι ο κόσμος που ζούμε! Πέρα από τη συλλογική ευθύνη, υπάρχει η ατομική ευθύνη… κι από εκεί οφείλουμε να ξεκινήσουμε.
Η «11η Εντολή» βασίζεται σε επιλεγμένες συνεργασίες. Με ποιον τρόπο επιλέγεις τους συνεργάτες σου και πως αυτοί συνεισφέρουν στον τρόπο που επεξεργάζεσαι ένα έργο;
Πρέπει να υπάρχει κοινό όραμα. Να είμαστε στο τούνελ σε κοινή πορεία πλεύσης, αλλιώς… χαθήκαμε! Πιστεύω στη δύναμη της ομάδας, στο να είμαστε μια γροθιά… από τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς μέχρι τους τεχνικούς. Τίποτα δε συμβαίνει εύκολα, χωρίς θυσίες και χωρίς κόπο. Για να ανέβει μια παράσταση, ο καθένας έχει το ρόλο του και την ευθύνη του έργου του και όλοι μαζί δουλεύουμε για το καλύτερο αποτέλεσμα. Κάνουμε μια δουλειά που έχει μαγεία, δε μπορεί κάποιος να λειτουργεί διεκπεραιωτικά ή εγωιστικά… δεν μπορεί έτσι να υπάρξει δημιουργία. Έχει τύχει να κάνω λάθος επιλογές και να πρέπει να διακόψω την συνεργασία, με όποιο κόστος…
Η ζωή σου μοιράζεται μεταξύ Αθήνας και Χαλκίδας. Πόσο εύκολο είναι αυτό;
Πάντα με θυμάμαι με μια βαλίτσα στο χέρι και με τους δρόμους ανοιχτούς… σα να μην ήθελα να ανήκω κάπου ή ίσως και να φοβόμουν. Μόνο στην περίοδο του covid και για 4 χρόνια, έμεινα μόνιμα στην Χαλκίδα όπου είχα σχεδόν αποκλειστική συνεργασία με το θέατρο Περί Τεχνών. Σκηνοθεσία, μεταφράσεις, μαθήματα… θέατρο 24 ώρες το 24ωρο! Ίσως στην Αθήνα να μην μου δινόταν αυτή η ευκαιρία… δεν ξέρω! Έτυχε… Η ζωή πολλές φορές σε οδηγεί χωρίς να σε ρωτήσει. Ίσως εκείνη ξέρει… Τώρα πάλι πίσω στην Αθήνα. Πειραιά για την ακρίβεια… έτσι για αλλαγή, να έχει θάλασσα και ανοιχτό ορίζοντα μπροστά μου.
Πως προέκυψε η συνεργασία σου με τη χορογράφο Αθηνά Καφαντάρη και τη Βιβή Σμυρλάκη;
Η συνεργασία αυτή προέκυψε ξαφνικά, σχεδόν μαγικά, σα να έπρεπε να βρεθούμε. Βέβαια θα σου πω ότι οι περισσότερες συνεργασίες και άνθρωποι κάπως μαγικά έρχονται στη ζωή μου… ίσως επειδή πιστεύω ακόμα στα παραμύθια ή ίσως εγώ επιλέγω να βλέπω έτσι τη ζωή.
Με την Αθηνά γνωριστήκαμε πριν 4 χρόνια στην «Ελένη» του Ευρυπίδη, όπου σκηνοθετούσα μια υπέροχη ομάδα εφήβων. Είχε αναλάβει την κινησιολογία της παράστασης και ο χορός αποτελούνταν από μέλη της δικής της χορευτικής ομάδας. Επικοινωνήσαμε άψογα, σα να συνεργαζόμασταν χρόνια… είχαμε παρόμοιους κώδικες και κοινή αγάπη για το αρχαίο δράμα. Πάντα έλεγα ότι θέλω να ξανασυνεργαστούμε και ήρθε η σωστή στιγμή. Δουλέψαμε μαζί αρκετό καιρό γι’ αυτήν την παράσταση… ήταν καλοκαίρι όταν ξεκινήσαμε… ξενυχτήσαμε, βουτήξαμε στα βαθιά, χαθήκαμε, ξαναβρεθήκαμε… υπήρξε «γέννα»! Η Αθηνά δεν είναι απλά μια χορογράφος… ο, τι κάνει έχει ποίηση! Θυμίζει αρχαία Ελληνίδα θεά… δεν είναι τυχαίο που υπήρξε για χρόνια ιέρεια στην αφή της Ολυμπιακής φλόγας.
Με τη Βιβή γνωριζόμαστε λίγο περισσότερο, όταν βρέθηκα στη Χαλκίδα να σκηνοθετώ την ομάδα ενηλίκων του θεάτρου Περί τεχνών. Δεν είχαμε δουλέψει πολύ μαζί, αλλά πάντα την ξεχώριζα για τη φωνή της. Έχει αγγελική φωνή, σε ταξιδεύει… Είναι ένα πλάσμα πολύ εργατικό, με πείσμα και επιμονή, αλλά και αστείρευτη θετική ενέργεια. Η Βιβή έκανε άθλο… ενώ δεν έχει σπουδάσει υποκριτική, για τις ανάγκες της παράστασης αναγκάστηκε να δουλέψει πάρα πολύ τόσο υποκριτικά όσο και κινησιολογικά, δεν ξέρω αν θα τα κατάφερνε άλλος στη θέση της. Πραγματικά κλέβει την παράσταση!
Δεν ξέρω τι θα γίνει όταν τελειώσει αυτό το ταξίδι, δεν ξέρω αν θα ξανασμίξουν οι δρόμοι μας… αυτό που σίγουρα θα μου μείνει από αυτά τα δυο υπέροχα πλάσματα είναι το φως τους! …και ήταν πολλές οι φορές εκείνες που φώτισαν τα σκοτάδια μου.
«Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε», μας λέει ο Κώστας Καρυωτάκης. Τι αντικατοπτρίζει για σένα η ποίηση;
Η ποίηση είναι οξυγόνο, παρηγοριά, το βάλσαμο της ψυχής. Είναι το καταφύγιο σε μια χαοτική, βίαιη και απάνθρωπη κοινωνία.
Υπάρχει ελπίδα για τον σημερινό άνθρωπο, ανήσυχο νέο, αθώο παιδί να απαλλαχτεί από τα κακώς κείμενα της κοινωνίας και να αλλάξει το ρουν της ιστορίας;
«Αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα…»
Αλλά μέχρι στιγμής, τα παιδιά ΔΕΝ γλίτωσαν… Αυτό δείχνει η ιστορία!
Τι επιδιώκεις κάνοντας θέατρο; Αναγνώριση, χειροκρότημα ή απλά για σένα το θέατρο συνιστά ένα αλληλέγγυο αλισβερίσι με το κοινό;
Οι καλλιτέχνες μιλούν μέσα από τα έργα τους… Σε περιόδους σκοτεινές, επιβάλλεται όσο ποτέ να μιλούν και όχι να σιωπούν ή …να τους σιωπούν!
Ως καλλιτέχνης έχεις άγχος;
Το άγχος είναι κάτι που δε μπορώ εύκολα να διαχειριστώ. Εννοείται με όλα αυτά τα ‘’ωραία’’ που το συνοδεύουν… αϋπνίες, πονοκέφαλοι, νεύρα… Πολλές φορές λέμε ότι η ζωή είναι μικρή και δε χρειάζεται να σπαταλάμε τόση ενέργεια σε άγχη, στενοχώριες κλπ αλλά όταν αναλαμβάνεις κάποιες ευθύνες δε μπορείς να είσαι ζεν… δεν γίνεται! Ίσως να φταίνε και οι δαίμονες, όπως αναφέρουμε και στην παράσταση… Οι χειρότεροι είναι οι δαίμονες των παιδικών μας χρόνων.
Πως φαντάζεσαι το μέλλον σου στο θέατρο; Έχεις κάποια επόμενα σχέδια;
Όσο ζεις, ονειρεύεσαι… Προτιμώ όμως να είμαι παρούσα στο τώρα και να επικεντρώνομαι στα επόμενα εκατό μέτρα που μου φέγγουν οι προβολείς του αυτοκινήτου μου. Τα άμεσα σχέδια, λοιπόν, είναι η περιοδεία της παράστασής μας, μιας και σε λίγο καιρό ολοκληρώνονται οι εμφανίσεις μας στη Χαλκίδα, στον υπέροχο χώρο του Σωτήρη Γκίκα, την «Οδό Ονείρων»! Θα πάμε σε κάποια νησιά και Β. Ελλάδα, είμαστε στη φάση της οργάνωσης.
Είχες αγωνία για την αποδοχή της 11η Εντολής; Πώς νιώθεις που η παράσταση γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στη Χαλκίδα;
Χαίρομαι που το λες και χαίρομαι που όλη αυτή η δουλειά βρίσκει ανταπόκριση από το κοινό. Αντιμετωπίζουμε την κάθε παράσταση σα να είναι η τελευταία, δίνουμε το εκατό τοις εκατό μας… και η αλήθεια είναι ότι δεν ξέραμε και πόσες παραστάσεις θα κάνουμε ακριβώς… στην αρχή πηγαίναμε λίγο δειλά! Είναι μια απαιτητική δουλειά, είμαστε μόνο δύο άτομα επί σκηνής σχεδόν δυο ώρες και αλλάζουμε συνεχώς ρόλους, κοστούμια, έχει πολλή κίνηση, χορό και τραγούδι… όταν φτάνει η στιγμή της υπόκλισης δεν έχουμε ανάσα! Δεν ξέρω γιατί μας το έκανα τόσο δύσκολο… Αν ξαναγράψω έργο, θα προσπαθήσω να μας ‘’αγαπήσω’’ λίγο περισσότερο. Πάντως θέλω να σου πω, για να επανέλθω και στην ερώτηση, ότι για όλους μας έχει ιδιαίτερη αξία το ότι το κοινό αγάπησε αυτήν την παράσταση και μας τιμά κάθε Πέμπτη με την παρουσία του (πολλοί έχουν έρθει δυο και τρεις φορές) γιατί η Χαλκίδα είναι η πόλη μας, η πόλη που μεγαλώσαμε και είναι πάντα στην καρδιά μας. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που αποφασίσαμε να κάνουμε εδώ την πρεμιέρα μας. Οι άνεμοι όντως ήταν ούριοι και ξεκινάμε το ταξίδι μας με τους καλύτερους οιωνούς.
Η «11η Εντολή» συνεχίζεται στην Οδό Ονείρων για λίγες ακόμη παραστάσεις, κάθε Πέμπτη στις 21.00.
Σύντομο Βιογραφικό της Ιωάννας Μερκουριάδου
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Χαλκίδα. Σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή της Αθηναϊκής Σκηνής και στη σχολή Jacques Lecoq του Παρισιού. Παρακολούθησε μονοετή σεμινάρια πάνω στο αρχαίο δράμα με τον Νίκο Χαραλάμπους και τη Λυδία Κονιόρδου καθώς και σεμινάρια σωματικού θεάτρου με τον Κώστα Φιλίππογλου και την Σοφία Πάσχου. Παράλληλα ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Γαλλική φιλολογία στο Παν/μιο Αθηνών, με μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή.
Το 2009 επιλέχθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών ως εκπρόσωπος της Ελληνικής συμμετοχής στη Διεθνή Συνάντηση Θεάτρου στο Φεστιβάλ της Αβινιόν. Το 2016 έγραψε το πρώτο της θεατρικό έργο για παιδιά, το οποίο έγινε παράσταση με τίτλο «Το δικό σου αστέρι», αφιερωμένο στο Make A Wish Ελλάδος. Έχει παίξει σε παραστάσεις στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα και από το 2011 διδάσκει θεατρική αγωγή σε παιδιά και ενήλικες, καθώς και σε μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Από το 2019 μέχρι σήμερα είναι εξωτερικός συνεργάτης στην Ε.Π.Α.Ψ.Υ. Εύβοιας και στις παιδαγωγικές δομές της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Έχει σκηνοθετήσει 15 έργα μέχρι σήμερα, μεταξύ άλλων «Λυσιστράτη» (Αριστοφάνης), «Ελένη» (Ευρυπίδης), «Μήδεια» (Μπόστ), «Μάνα, η Σμύρνη καίγεται», «Από την Κύζικο σε όλη την Ελλάδα», «Ο χορός της ζωής σου» (χοροθέατρο), «Στην Τρούμπα κάποτε», «Έρωτας» (σύνθεση κειμένων), «Με δύναμη απ’ την Κηφισιά», «Toc Toc» (μετάφραση και διασκευή του γαλλικού κειμένου), «Grease» (μιούζικαλ – εφηβική σκηνή) και άλλες. Επίσης έχει εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη του Αντώνη Morgan στην οπερέτα «Η Φλογική Μαγέρα» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
