Γυναίκα και Πόλεμος

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

«Γυναίκες αρνηθείτε τους άνδρες σας», είναι η πασίγνωστη φράση της Λυσιστράτης, στο αρχαίο κείμενο του Αριστοφάνη, η οποία καλεί τις γυναίκες της Αθήνας και της Σπάρτης να ενωθούν, με όπλο την αποχή από την ερωτική ζωή, ώστε να πείσουν τους αμετανόητους άνδρες τους να σταματήσουν τον αιματηρό Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η Λυσιστράτη υπήρξε, στη διάρκεια της ιστορίας, σύμβολο στο γυναικείο αγώνα για χειραφέτηση και σεξουαλική ελευθερία αλλά αποτελεί, και τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή της πολεμικής εισβολής των Ρώσων στην Ουκρανία, ένα επίκαιρο είδωλο αντιμιλιταριστικής συμπεριφοράς.

Η γυναίκα στον πόλεμο χάνει τον ρόλο που η κοινωνία της απέδωσε ιστορικά. Είναι η γυναίκα που βλέπει ως σύζυγος τον άντρα να σκοτώνεται και να απομένει ολομόναχη να φροντίσει τα απομεινάρια της οικογένειας. Είναι και η γυναίκα μητέρα που σπαράζει βλέποντας τα σπλάχνα της να δολοφονούνται εν μέσω της ανοησίας των ισχυρών. Η φεμινιστική διάσταση της Λυσιστράτης διαφαίνεται και στον επαναστατικό της χαρακτήρα καθώς, στην προσπάθειά της να αποτρέψει την ανθρώπινη αιματοχυσία, αναφύονται οι ηγετικές και διοικητικές ικανότητες της γυναικείας φύσης, ,όπως και ο σεβασμός στην κοινωνική ηθική.

Η Λυσιστράτη μαζί με τις συμμάχους της, στη σάτιρα του Αριστοφάνη, ανεβαίνουν στην Ακρόπολη όπου βρίσκεται το Θησαυροφυλάκιο σχολιάζοντας την οικονομία του πολέμου. Φαίνεται αυτή η αρχαία μυθοπλασία να προκαταλαμβάνει το βιβλίο του Κέυνς που γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και τιτλοφορείται «Πως θα πληρώσουμε τον πόλεμο» με το οποίο, ο διάσημος αυτός οικονομολόγος, προέκρινε τα έντοκα ομόλογα του δημοσίου ως χρηματοδοτική λύση. Το χρήμα και οι δυνατότητες που αυτό προσφέρει καταδεικνύουν ευδιάκριτα ότι αποτελεί την κινητήρια μοχλό κάθε πολεμικής μηχανής. Αυτό υποδεικνύει τους πολέμους και αυτό συμβάλλει στην αναδόμηση μετά την άλογη καταστροφή.

Ο τωρινός πόλεμος, που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου στην Ουκρανία, φέρνει στο προσκήνιο τη γυναίκα για μια ακόμη φορά. Απουσία των ανδρών η γυναίκα βγαίνει στην πρώτη γραμμή για να προστατεύσει τα ανήλικα τέκνα.

Γίνεται ο συνοδοιπόρος της εναπομείνασας οικογένειας στην κατάληξη που έχει κάθε πολεμική σύρραξη και είναι ο ξεριζωμός από την εστία και η προσφυγιά. Η γυναίκα είναι αυτή που επωμίζεται το βάρος της μετέπειτα ζωής που ακολουθεί τη φρίκη του πολέμου, όταν φυσικά υπάρχει ζωή και δεν επικαλύπτει τα πάντα ο θάνατος.

Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά της γυναικείας θέλησης και αυτοθυσίας, γυναίκες που εκπαιδεύονται ως γενναίοι στρατιώτες και πολεμούν στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Οι γυναίκες που πολεμούν στον Ουκρανικό στρατό είναι 32000, ενώ αντιπροσωπεύουν το 15% του συνολικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Διάταγμα στο Κίεβο το Δεκέμβρη καλούσε αρτιμελείς γυναίκες ηλικίας μεταξύ 18 έως 60 ετών να εγγραφούν στο στρατό και να είναι έτοιμες για κινητοποίηση. Οι καιροί φαίνονται απελπιστικοί ιδιαίτερα όταν υπάρχει μια τέτοια ανάγκη οι γυναίκες να πρέπει να πολεμήσουν, καθώς όλο αυτό αποτελεί μια ψυχολογική και συμβολική αλλαγή.

Υπάρχουν όπως και οι γυναίκες που κατά τη διάρκεια του πολέμου βρίσκονται στο άνθος της νιότης του, είναι έφηβες, ή αναζητούν την επιστημονική γνώση και την κλασική παιδεία. Είναι αυτές οι γυναίκες των πολέμων που, μέσα από το μίσος, τη μήνις και την οργή της πολεμικής σύγκρουσης, ζουν και ερωτεύονται. Οι γυναίκες αυτές αναζητούν το αληθινό νόημα της ζωής, επικαλούνται την ποίηση και τη λογοτεχνία, εμπνέονται από τη φιλοσοφία και τη διανόηση και μέσα στο μισάνθρωπο πολεμικό ολοκαύτωμα προσπαθούν να συναντήσουν αυτό που λαχταρά η ψυχή τους, τον ίδιο τον άνθρωπο.

«Κοριτσάκι μου… κάποια μέρα θα κάνουν έναν πόλεμο, και κανένας δεν θα εμφανιστεί…» στίχοι του Αμερικανού ποιητή Carl Sandburg. Ας ευχηθούμε στον κόσμο μας αυτή τη στιγμή, είτε αρχίσει από μια σύγχρονη Λυσιστράτη , είτε από μια σύγχρονη ιδέα. Το σίγουρο όμως είναι ότι η Ειρήνη που όλοι αγαπάμε, είναι γένους θηλυκού.