Φως και συναισθηματικές διαταραχές

TO GHETTO MAGAZINE ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ |Το μεγάλο αφιέρωμα στην Υγεία το 2023|

Ο Νικόλαος Παπαμιχαήλ PGDip Ψυχίατρος αρθρογραφεί στο ghettomagazine.gr

Η μετάβαση από το χειμώνα στην άνοιξη είναι για πολλούς από εμάς πολυαναμενόμενη και ανακουφιστική. Ας δούμε όμως τι επίδραση μπορεί να έχει στον εγκέφαλό μας.

Σε χώρες μακριά από τον ισημερινό αυτή η αύξηση στις ώρες με φως είναι γρήγορη και γίνεται ακόμα  πιο απότομη με την εφαρμογή της θερινής ώρας, το αποτέλεσμα να είναι λιγότερο φως νωρίς το πρωί και περισσότερο το βράδυ.

Η επίδραση του φωτός επιβεβαιώθηκε και τη δεκαετία του 1990, όταν ανακαλύφθηκε ένας νέος φωτοϋποδοχέας(Melanopsin) στους οφθαλμούς μας, ο οποίος είναι ευαίσθητος μόνο στο μπλε φως(Οθόνες κινητών/τηλεοράσεων/υπολογιστών και φως ημέρας), και ρυθμίζει την παραγωγή μελατονίνης που είναι ο «χρονοδιακόπτης» του βιολογικού μας ρολογιού, δηλαδή του πότε και πόσο θα κοιμηθούμε.

Θερινή ώρα και διαταραχές 

Η αλλαγή αυτή μπορεί να αποσυντονίσει το βιολογικό μας ρολόι(Κιρκάδιο ρυθμό) με αποτέλεσμα αλλαγές στον ύπνο, τη διάθεση, την όρεξη , την ενέργεια, το άγχος. Αυτό γίνεται μεσώ της διαταραχής στην έκκριση πολλαπλών ορμονών όπως Σεροτονίνη/Μελατονίνη/Κορτιζόλη/Ινσουλίνη και άλλες.

Φως και κατάθλιψη 

Περνάμε σχεδόν το 93% της ζωής μας σε κλειστούς χώρους(Κτήρια/Μέσα μεταφοράς). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να λαμβάνουμε πολύ λίγο φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας και πολύ τεχνητό φως(Μπλε φως από οθόνες) το βράδυ. Παράλληλα ο φωτισμός του υπνοδωματίου έστω και με φωτάκι νυκτός, περνάει τα κλειστά μάτια από τα βλέφαρα και επηρεάζει την έκκριση μελατονίνης. Το αποτέλεσμα είναι διαταραχή του ύπνου, διπλάσια πιθανότητα κατάθλιψης, έκπτωση νοητικών λειτουργειών και μείωση της νευροπλαστικότητας(Ικανότητα του εγκεφάλου για ανάπλαση και προσαρμογή στο στρες).

Φως και διπολική διαταραχή 

Πριν το ηλεκτρικό ρεύμα εξαπλωθεί παντού, το βραδύ υπήρχαν φωτιές, φλόγες κεριών, και τα άστρα. Δηλαδή πηγές φωτός με ελάχιστο μπλέ φως στο φάσμα τους. Μια φορά το μήνα όμως εμφανιζόταν μια πηγή με πολύ έντονο μπλε φως: Το φεγγάρι, έτσι δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη “Lunaticus” ταυτίστηκε με  διαταραγμένες συμπεριφορές. Άνθρωποι λοιπόν με αυτή τη διαταραχή(Διπολική) έχουν εύθραυστο βιολογικό ρολόι και πολύ ευαίσθητο στο μπλε φως. Συχνά η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει υποτροπή της νόσου.

Η καταθλιπτική φάση αυτής της διαταραχής μπορεί να βελτιωθεί με συνδυασμό φαρμάκων και φωτοθεραπείας( έκθεση σε τεχνητό έντονο φως κάθε μέρα το πρωί).

Ενώ η φάση μανίας μπορεί, σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή , να περιοριστεί με χρήση γυαλιών που φιλτράρουν το μπλε φως τις απογευματινές/βραδινές ώρες, με εφαρμογές για κινητά και οθόνες που επίσης αφαιρούν το μπλε φως (αν και όχι όσο τα γυαλιά), και με ύπνο σε απόλυτα σκοτεινό δωμάτιο.

Τι να κάνουμε

Η διαταραχή του βιολογικού ρολογιού μας, δεν επηρεάζει μόνο τον ύπνο και τη διάθεση αλλά και σχεδόν όλες τις σωματικές λειτουργίες όπως καρδιαγγειακό σύστημα και μεταβολισμό που μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση , παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη και άλλες παθήσεις.

Τα οφέλη λοιπόν από  ένα «ρυθμισμένο» ρολόι είναι πολλά!

Αν και ακούγεται δελεαστικό το να επιστρέψουμε στη φυσική ζωή στην ύπαιθρο και άρα στο φυσικό φωτισμό, αυτό τελικά δεν είναι απαραίτητο:

Μια πρωινή βόλτα(χωρίς γυαλιά ηλίου), αύξηση του φυσικού φωτισμού στο σπίτι(ανοιχτές κουρτίνες/τέντες πάνω, χρόνος στο μπαλκόνι/κοντά στο παράθυρο). Το απόγευμα/βράδυ γυαλιά με μπλέ φίλτρο, χαμηλός θερμός φωτισμός στο σπίτι, λιγότερη ώρα σε οθόνες και απόλυτο σκοτάδι στο υπνοδωμάτιο. Είναι μερικά απλά μέτρα για βελτίωση του ύπνου και της υγείας.

Γυαλιά: Uvex Ultra-spec 2000

Εφαρμογές:

F.lux for Windows

Twilight for android

Πηγή: Psychiatrictimes.com

Σύντομο Βιογραφικό Ιατρού

Ο Παπαμιχαήλ Νικόλαος PGDip είναι Ψυχίατρος και διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στη Χαλκίδα. Έχει πραγματοποιήσει σπουδές Ιατρικής και μεταπτυχιακό ειδίκευσης στη Ψυχιατρική στο Πανεπιστήμιο του Cardiff. Επιπλέον, έχει ειδικευτεί στην έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση καθώς και στην Κλινική Ψυχοπαθολογία “Παναγιώτης Ουλής”. Τέλος, είναι μέλος του Ιατρικού συλλόγου Ευβοίας και της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ).

Παπαμιχαήλ Νίκος

Ψυχίατρος

Αγγελή Γοβιού 19, Χαλκίδα

Τηλ. 2221088985

Email: npapakat@yahoo.gr