Είμαι ο Σάσα, πρόσφυγας από την Ουκρανία

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

Με λένε Σάσα. Είμαι 11 χρονών και είμαι πρόσφυγας από την Ζαπορίζια της Ουκρανίας. Στην πατρίδα μου, το ξέρετε καλά, γίνεται πόλεμος. Ένας πόλεμος που δυστυχώς αφορά ολόκληρο τον κόσμο.

Οι γονείς μου έμειναν πίσω αφού ο πατέρας μου κλήθηκε να πολεμήσει. Η γιαγιά μου, με την οποία ήρθαμε μαζί, για να κατευνάσει την ανασφάλειά μου, μού έταξε βόλτα στη θάλασσα.

Δεν ξέρω αν θα ξαναδώ τους γονείς μου. Προφανώς είμαι μόνος, περπάτησα μεγάλη απόσταση, έκλαψα με λυγμούς και τυλιγμένος με ένα παλτό, κρατώντας μόνο μια πλαστική σακούλα με αντικείμενα, πέρασα τα ελληνικά σύνορα. Ήρθα στην Ελλάδα για να προστατευτώ από το ρωσικό σφυροκόπημα. Δεν ξέρω όμως τι μου επιφυλάσσει η μοίρα, η ίδια η ζωή.

«Ένας πόλεμος, ο οποίος, όπως κάθε πόλεμος, είναι μια κατάσταση αποτρόπαιη και καταδικαστέα. Είναι η επικράτηση του παραλογισμού επί της λογικής, του μίσους επί της αγάπης, του σκότους επί του φωτός, του θανάτου επί της ζωής», είναι τα λόγια ενός ιερέα. Λόγια αφηρημένα αλλά τα πρώτα που άκουσα στη χώρα σας. Ο πόλεμος είναι ορφάνια, μισεμός, ξεριζωμός, μισανθρωπία. Είναι ξεκλήρισμα, αιμοσταγείς βασανισμοί, κτηνώδεις πράξεις και αφανισμοί εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο πόλεμος αλλάζει τον άνθρωπο. Παύει να είναι ανέμελος, να προσδοκά τη χαρά και να αναζητά την ευτυχία. Ο πόλεμος είναι η επιστροφή στον πρωτογονικό αγώνα για επιβίωση. Το άτομο αναπτύσσει τα ένστικτα χάνοντας την πίστη του στην ψυχή. Στον πόλεμο ο άνθρωπος εξαφανίζει με μίσος τον ίδιο τον άνθρωπο.

Μου είπαν ότι η χώρα σας έχει βιώσει και αυτή την προσφυγιά, το 1922. Η ειρωνεία είναι ότι φέτος συμπληρώνει 100 χρόνια αυτή η καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού. Ελπίζω να τη θυμάστε ή να την έχετε διαβάσει στα ιστορικά κείμενα. Γιατί την επέτειο μνήμης των 100 χρόνων θα την τιμήσουμε μαζί. Με προσφυγικά κύματα, δυστυχία, εγκλήματα. Η Ιστορία λένε επαναλαμβάνεται, απλά γιατί ο άνθρωπος δεν μαθαίνει από τα λάθη του, δεν απομακρύνεται από τα πάθη του.

Μου έδωσαν ένα βιβλίο με ποίηση του Παντελή Μπουκάλα και με τα λίγα ελληνικά που ξέρω διάβασα τους στίχους. «Μια ξενιτιά η πατρίδα σου. Σαν έρωτας που τον ζητάς μόνον για να τον χάσεις». Ο τόπος μου είχε αγάπη, όπως κάθε τόπος. Κι όταν ο έρωτας σε πληγώνει είναι σκληρό το συναίσθημα.

Όλα τα παιδιά του κόσμου έχουν ανάγκη από μητέρα και πατέρα, από στοργή και θαλπωρή. Εγώ φαίνεται να τα έχω χάσει. Είμαι αυτό που οι ισχυροί αποκαλούν παράπλευρες απώλειες και οι αδύνατοι ονομάζουν άμαχοι και γυναικόπαιδα. Δεν ξέρω αν θα ξαναπαίξω με τους φίλους μου, αν θα επιστρέψω στην πατρίδα μου. Δεν γνωρίζω αν θα υπάρξει ποτέ ξανά πατρίδα για μένα. Τολμώ να μην φαντάζομαι ότι δεν θα ξανασυνδεθώ με τη οικογένειά μου.

Όταν προσπαθώ να σκεφτώ το τι θα κάνω αν μεγαλώσω, αναρωτιέμαι γιατί οι μεγάλοι κάνουν πολέμους. Γιατί επιδιώκουν με μανία την ανελέητη καταστροφή. Όλοι άνθρωποι είμαστε, στον ίδιο πλανήτη ζούμε, από την ίδια γη τρεφόμαστε, το χρόνο της ίδιας ζωής μοιραζόμαστε. Βρέθηκα σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο σε έναν τόπο που φλέγεται. Δεν θέλω κανένα παιδί στον κόσμο να βιώσει αυτόν τον παραλογισμό. Αν σπουδάσω, μορφωθώ, εξελιχθώ, αυτό θα ήθελα να επιτύχω, να καταργήσω τον πόλεμο από την ανθρώπινη φυλή.

«Αν έστω και ένα παιδί σε κάποια άκρη του κόσμου πεθαίνει από την πείνα ή τον πόλεμο, ο πολιτισμός μας έχει αποτύχει οικτρά», είχε πει πριν πολλά χρόνια ο Νίκος Καζαντζάκης, όπως έμαθα στο σχολείο. Μετά από όλο αυτό μπορεί ο σημερινός άνθρωπος να καυχιέται ότι έχει πολιτισμό;

Σημείωση:

Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διαφύγει από την Ουκρανία, σύμφωνα με νεότερη εκτίμηση του ΟΗΕ. Άλλα 2 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους εντός της χώρας, από τη στιγμή που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή. Ο ΟΗΕ έκανε πλάνα για τις ανθρωπιστικές ανάγκες που θα υπάρξουν, με την εκτίμηση ότι περίπου 4 εκατομμύρια Ουκρανοί θα αναζητήσουν ασφάλεια στο εξωτερικό, όμως, με 200.000 ανθρώπους να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τις προηγούμενες ώρες, θα πρέπει να αναθεωρηθεί η αρχική εκτίμηση σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

 

Φωτογρφία εξωφύλλου: PETER LAZAR/AFP via Getty Images