Ο καρδιολόγος Ιωάννης Μιχαλάκης μιλάει για τον κορονοϊό και τους ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα

Ποιοι ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για τον κορονοϊό και πως καθορίζεται ο όρος «ευπαθής» ομάδα με βάση τον παράγοντα ηλικία;

Ο νέος κορωνοϊός-2019 ονομάζεται τώρα SARS-CoV-2, ενώ η ασθένεια που προκαλεί ονομάζεται COVID-19. O ιός ανιχνεύθηκε πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 2019 στην περιοχή Γιουχάν της Κίνας και έκτοτε έως σήμερα έχει διασπαρθεί σε περισσότερες από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο. Αποτελεί ένα νέο στέλεχος κορωνοϊού που μέχρι τότε (Δεκέμβριο 2019) δεν είχε απομονωθεί στον άνθρωπο.
Τα κύρια συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν τα κατωτέρω: Πυρετός, βήχας, πονόλαιμος, αρθραλγίες, μυαλγίες, καταβολή και δυσκολία στην αναπνοή. Οι περισσότεροι ασθενείς εμφανίζουν ήπια νόσο. Σε περίπτωση βαρύτερης νόσησης, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει σοβαρή πνευμονία και να χρειαστεί νοσηλεία σε νοσοκομείο.
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν:

i) Οι ηλικιωμένοι (άνω των 60 ετών) και ιδιαίτερα οι υπερήλικες (άνω των 80 ετών) ,

ii) Οι άνθρωποι με υποκείμενα χρόνια νοσήματα, όπως υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα, καρδιοπάθεια, χρόνια νεφρική και ηπατική νόσος, χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος, κακοήθειες, ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη), νευρολογικά ή νευρομυϊκά νοσήματα, δρεπανοκυτταρική αναιμία και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες, μεταμόσχευση οργάνων ή αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων.

Iii) Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό και άλλο προσωπικό) και σε κέντρα διαμονής προσφύγων – μεταναστών.

Στις «ευπαθείς» ομάδες ανήκουν οι i) καi ii) ανωτέρω κατηγορίες, οι οποίες έχουν αυξημένες πιθανότητες να νοσήσουν βαριά.

Γιατί οι άνθρωποι με καρδιαγγειακά νοσήματα ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για τον κορονοϊό;

Σε ασθενείς με νόσο COVID-19, η επίπτωση των καρδιαγγειακών συμπτωμάτων είναι υψηλή και οφείλεται στη συστηματική φλεγμονώδη απάντηση καθώς και σε διαταραχές του ανοσολογικού συστήματος που εμφανίζονται με την πρόοδο της νόσου. O SARS-CoV-2 πιστεύεται ότι προσβάλλει το κύτταρο-ξενιστή μέσω των υποδοχέων ACE2 για να προκαλέσει τη νόσο COVID-19, ενώ προκαλεί βλάβη και στο μυοκάρδιο, παρόλο που οι ακριβείς μηχανισμοί παραμένουν άγνωστοι. Ασθενείς με SARS-CoV-2 λοίμωξη και υπόβαθρο καρδιαγγειακής νόσου, εμφανίζουν πτωχή πρόγνωση. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας για COVID-19 θα πρέπει να παρέχεται ιδιαίτερη μέριμνα προς την κατεύθυνση της καρδιαγγειακής προστασίας.

Οι καρδιαγγειακοί ασθενείς αποτελούν ικανό μέρισμα του συνόλου των θανάτων από COVID-19. Σε μία μελέτη, ανάμεσα στους ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα COVID-19,  58% εμφάνιζαν υπέρταση, 25% καρδιακή νόσο και 44% αρρυθμία.

Οι ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ΟΣΣ) οι οποίοι προσβάλλονται από SARS-CoV-2 συχνά εμφανίζουν πτωχή πρόγνωση. Στους ασθενείς με ΟΣΣ η εφεδρεία της καρδιακής λειτουργίας μειώνεται λόγω της ισχαιμίας ή της νέκρωσης. Σε ενδεχόμενη προσβολή τους από SARS-CoV-2, γίνεται πιθανότερη η εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας καθώς και η επακόλουθη αιφνίδια επιδείνωση της κατάστασης τους. Μερικοί από τους ασθενείς με COVID-19 στο Wuhan, έπασχαν ήδη από ΟΣΣ, γεγονός που συνδέθηκε με σοβαρή νόσηση και υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια από υποκείμενο καρδιακό νόσημα, η λοίμωξη από SARS-CoV-2 μπορεί να δράσει σαν έναυσμα για την επιδείνωση της κατάστασης τους, οδηγώντας ακόμα και στο θάνατο.

Πώς μπορεί να προστατευτεί ένας άνθρωπος με καρδιαγγειακά νοσήματα από τον κορονοϊό; Υπάρχουν διαφορετικές μέθοδοι προστασίας ανάλογα με την ηλικία;

Γενικά προληπτικά μέτρα κατά της διασποράς ιών του αναπνευστικού, περιλαμβανομένου του νέου κορωνοϊου SARS-CoV-2, τα οποία θα πρέπει να τηρήσει απαρέγκλιτα κάθε άνθρωπος με καρδιαγγειακά νοσήματα, αναφέρονται κατωτέρω:

Οδηγίες ατομικής υγιεινής

• Παραμονή κατ’ οίκον και αποχή από την εργασία οποιουδήποτε ατόμου εμφανίζει συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού
• Αποφυγή στενής επαφής, εφόσον αυτό είναι δυνατό, με οποιοδήποτε άτομο εμφανίζει συμπτώματα από το αναπνευστικό, όπως βήχα ή πταρμό (φτέρνισμα). Αυτό ιδιαίτερα ισχύει για τα άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.
• Αποφυγή επαφής χεριών με τα μάτια, τη μύτη και το στόμα για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης.
• Σε βήχα ή φτέρνισμα κάλυψη της μύτης και του στόματος με το μανίκι στο ύψος του αγκώνα ή με χαρτομάντιλο, απόρριψη του χρησιμοποιημένου χαρτομάντηλου στους κάδους απορριμμάτων και επιμελές πλύσιμο των χεριών.
• Τακτικό και επιμελές πλύσιμο των χεριών με υγρό σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20’’, πριν τη λήψη τροφής και μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα, και προσεκτικό στέγνωμα χεριών με χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης και απόρριψή τους στους κάδους απορριμμάτων.
• Εναλλακτικά του πλυσίματος χεριών, μπορεί να εφαρμοστεί καλό τρίψιμο των χεριών με αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα ή χαρτομάντιλα με αλκοόλη.

Η χρήση μάσκας εμποδίζει τη μετάδοση της νόσου από αυτούς που είναι άρρωστοι στους υπόλοιπους. Η μάσκα χρησιμοποιείται για την προστασία των επαγγελματιών υγείας και δεν συστήνεται η χρήση της στον υγιή πληθυσμό.

Οι ηλικιωμένοι άνω των 60 ετών με διάφορες παθήσεις όπως των πνευμόνων, της καρδιάς ,καλό είναι να εμβολιάζονται για τον ιό της γρίπης καθώς και για τον πνευμονιόκοκκο.

Ποιες είναι οι τελευταίες επιστημονικές ενδείξεις για τις δυνατότητες θεραπείας;

Ειδική αντι-ιϊκή θεραπεία για τη λοίμωξη δεν υπάρχει. Η ανάπαυση και η λήψη πολλών υγρών βοηθούν στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. Η θεραπεία που προσφέρεται είναι υποστηρικτική (εφόσον υπάρξει ανάγκη γίνεται υποστήριξη της αναπνοής, χορήγηση υγρών ή και κάποιων αντιικών φαρμάκων που όμως δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωμένη δράση κατά του ιού).Δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο για το νέο κορονοϊό, αλλά ήδη ξεκίνησε η προσπάθεια δημιουργίας του και υπολογίζεται ότι θα μας είναι διαθέσιμο μέσα στους επόμενους μήνες.

Διατροφή και άσκηση. Πως μπορεί να λειτουργήσει ώστε να προστατευθούν οι ευπαθείς ομάδες τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο με τα συγκεκριμένα μέτρα προστασίας που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Υγείας;

Η καλή κατάσταση του αμυντικού συστήματος του οργανισμού είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αποφυγή της λοίμωξης ή ήπιας παρουσίασης των συμπτωμάτων. Η υγιεινή διατροφή και η πιο συστηματική κατανάλωση ορισμένων τροφών μπορεί να γίνει σύμμαχος του οργανισμού. Κατανάλωση σε φρούτα και λαχανικά είναι οι καλύτερες πηγές αντιοξειδωτικών. Στην κατηγορία των αντιοξειδωτικών συμπεριλαμβάνονται βιταμίνες (όπως η C και η Ε), μέταλλα (όπως το σελήνιο). Τα πράσινο και το μαύρο τσάι προσφέρουν αντιοξειδωτικά που καταπολεμούν τη νόσο.

Σε περίπτωση εμπύρετου ή εάν υπάρχουν σημάδια γρίπης, συστήνεται ξεκούραση και αποφυγή έντονης σωματικής κόπωσης. Η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες, μπορεί να πραγματοποιηθεί όταν θα έχουν περάσει 24 ώρες με φυσιολογική θερμοκρασία και αφού έχει υποχωρήσει κάθε σύμπτωμα.

Είναι προτιμότερο να επιλέξουμε κάποιο άθλημα ή πρόγραμμα ενδυνάμωσης και όχι αερόβια άσκηση που μπορεί να επιφέρει επιπλέον εξάντληση. Είναι σημαντικό, σε κάθε περίπτωση να ακούμε το σώμα μας και να κάνουμε διάλειμμα όταν αυτό καθίσταται αναγκαίο. Το σώμα μας, κατά τη διάρκεια ενός κρυολογήματος είναι απασχολημένο με το να πολεμήσει τον ιό και άρα δεν χρειάζεται το παραπάνω στρες που προκαλείται από την έντονη άσκηση. Ένας ζωηρός περίπατος ή ένα ήπιο μάθημα γιόγκα, ωστόσο, θα σε βοηθήσει να αναρρώσεις χωρίς να σε στρεσάρει.

Δρ. Ιωάννη Μιχαλάκη, ως επιστήμονας αλλά και ως άνθρωπος θα μπορούσατε να μας κάνετε τη δική σας γενική τοποθέτηση για την συνολική αντιμετώπιση του κορονοϊού και το ρόλο της Επιστημονικής Κοινότητας, της Πολιτείας αλλά και της Κοινωνίας ως σύνολο;

Η κοινωνία μας βιώνει μια πρωτόγνωρη κατάσταση που μας αφορά όλους και αυτό δεδομένου ότι ο COVID-19 ή κορωνοϊός είναι πολύ σοβαρότερος και μεταδοτικότερος σε σχέση με την κοινή γρίπη, κυκλοφορεί ευρέως αλλά ακόμη η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν έχει νοσήσει, άρα η κατάσταση πρόκειται με απόλυτη βεβαιότητα να χειροτερέψει ραγδαία. Πρώτη φορά καλούμαστε σαν κοινωνία να συμβάλουμε με προσοχή, υπευθυνότητα και ωριμότητα στην μη μετάδοση του ιού. Η πολιτεία δε, προχωράει σε αυστηρά μέτρα κατάλληλα για την επικινδυνότητα και κρισιμότητα της κατάστασης με σκοπό να βοηθήσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας και να προστατέψει τους πολίτες. Η επιστημονική κοινότητα δοκιμάζεται ακόμη μια φορά, καθώς έρχεται αντιμέτωπη με μια κατάσταση που οι ίδιοι οι πολίτες καλούνται να υπερασπιστούν πρώτοι και καλύτεροι. Η δοκιμασία αυτή έχει αντίκτυπο σε όλο το φάσμα της πολιτείας (οικονομία, παιδεία, αθλητισμό), και το πιθανότερο είναι πως η κοινωνία μας, μετά την περίοδο προσαρμογής των μέτρων, θα κάνει ένα «restart» (μια επανεκίνηση), αξιολογώντας και προσεγγίζοντας ορθότερα το θέμα της υγείας-πρόληψης, ελευθεριών, πολιτισμού, αξιών!

Μαζί μπορούμε πολλά, και αυτό έχει αποδειχτεί περίτρανα στο παρελθόν. Η ενότητα και η αγαστή συνεργασία μεταξύ επιστημονικής κοινότητας και πολιτείας θα καθοδηγήσουν το κοινωνικό σύνολο να κάνει αυτό που πρέπει ώστε να ξεπεράσουμε, με τις λιγότερες δυνατές απώλειες, την δοκιμασία αυτή που έχει προσβάλει ολόκληρο τον πλανήτη, έχοντας πάρει διαστάσεις πανδημίας.

Δρ. Ιωάννης Μιχαλάκης
Ειδικός Καρδιολόγος
Ειδικευθείς στο 401 Γ.Σ.Ν.Α
Συνεργάτης του Νος. Ιδρύματος «ΥΓΕΙΑ»
Αβάντων 24, Χαλκίδα
Τηλ:22210 88968 / 6942532343
Mail:drmichalakisioannis@gmail.com
Facebook: Ιωάννης Μιχαλάκης-Καρδιολογικό Ιατρείο