Ο Θεός είναι μέσα μας και το σπίτι μας είναι η εκκλησία μας

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

Αυτήν την εποχή στις ορθόδοξες εκκλησίες θα ψαλλόταν κανονικά ο Ακάθιστος Ύμνος, μια βυζαντινή μελωδία αφιερωμένη στην Υπεραγία Θεοτόκο. Η Θεομήτορος σε αυτόν το χριστιανικό ύμνο αποκαλείται ως Υπερμάχω Στρατηγώ και γενικό θέμα του είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου αφού με πηγές την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.

Τα ιστορικά γεγονότα τα οποία σχετίζονται με τη σύνθεση του Ακάθιστου Ύμνου περιγράφουν τη χριστιανική στάση απέναντι σε μια πολιορκία που απειλεί την εδαφική ακεραιότητα του Βυζαντινού Κράτους αλλά και την ίδια τη ζωή και την πίστη των πολιτών του. Το έτος 626 η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνιδίως από τους Αβάρους τη στιγμή που ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγείτο εκστρατείας του Βυζαντινού Κράτους κατά των Περσών. Οι Αβάροι με τη συνεργασία των Περσών απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και εκμεταλλευόμενοι την απουσία του στρατού κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών και προετοίμασαν την τελική τους επίθεση ενάντια στην Πόλη. Ο Πατριάρχης Σέργιος πιστεύοντας στη δύναμη της βυζαντινής εικόνας αλλά και της χριστιανικής πίστης, περιέτρεξε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα – σύμβολο της Παναγιάς των Βλαχερνών, προτρέποντας το λαό σε αντίσταση. Εκείνη τη νύχτα της πολιορκίας, ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ μια δυναμική αντεπίθεση των αμυνομένων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πολιορκία και να τραπούν σε φυγή.

Την 8η Αυγούστου του 626, η Πόλη είχε απεμπολήσει το μεγαλύτερο κίνδυνο της ως τότε ιστορίας της. Ο λαός θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγιάς των Βλαχερνών και ύμνησε τη Θεοτόκο, στη θεϊκή συνδρομή της οποίας απέδωσε την ιστορική του νίκη. Η Παράδοση αναφέρει ότι όρθιο το πλήθος έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας την ευγνωμοσύνη του στο Πρόσωπό Της με το «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα Νικητήρια».

Σήμερα η απειλή του κορονοϊού Covid-19 έχει δημιουργήσει μια διαφορετική μορφή πολιορκίας, μια βιολογική πολιορκία η οποία αντιμετωπίζεται με την αποφυγή συναθροίσεων και κοινωνικών επαφών, με την ατομική ευθύνη της απομόνωσης.

Σύμφωνα όμως με άλλες ιστορικές πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου (673), Λέοντος του Ισαύρου (717 – 718) και Μιχαήλ Γ΄(860). Δεδομένων και των πολυτάραχων ιστορικών συνθηκών εκείνης της περιόδου με αποκορύφωμα την εικονομαχική έριδα, ίσως η Παράδοση να έχει αλλοιώσει την εγγενή ιστορική πραγματικότητα με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να αποδοθεί με ακρίβεια το ιστορικό περιβάλλον της δημιουργίας του Ύμνου. Ο συμβολισμός όμως διαπνέει τόσο την ιστορική στιγμή και ο Ακάθιστος Ύμνος συνομολογεί την ευγνωμοσύνη που νιώθει ο βασανισμένος και απειλούμενος χριστιανός προς την Παναγία η οποία συνδράμει θεϊκά στη λύση μιας πολιορκίας.

Σήμερα η απειλή του κορονοϊού Covid-19 έχει δημιουργήσει μια διαφορετική μορφή πολιορκίας, μια βιολογική πολιορκία η οποία αντιμετωπίζεται με την αποφυγή συναθροίσεων και κοινωνικών επαφών, με την ατομική ευθύνη της απομόνωσης. Η χριστιανική πίστη μας οπλίζει με τα ιδεώδη της αλληλοβοήθειας, της αγάπης και προπάντων της αλληλεγγύης προς το πλησίον. Η αλληλεγγύη μεταβάλλεται και παίρνει τη μορφή της προστασίας του συνανθρώπου μας με βάση μια κοινωνική συμπεριφορά υπευθυνότητας και πειθαρχίας. Η Παναγία μας προσφέρει ένα θεϊκό δώρο, εκείνο της ιατρικής επιστημονικής γνώσης, το οποίο καλούμαστε να προτάξουμε για την οριστική λύση της πολιορκίας και την εξαφάνιση του κορονοϊού.

Ο Θεός μας προίκισε με ένα δώρο ανεκτίμητης αξίας, ένα δώρο που φέρουμε όλοι αυτήν τη στιγμή και που κάποιες φορές δεν αντιλαμβανόμαστε το μεγαλείο του, την ίδια τη Ζωή. Ο λαός του Βυζαντίου συγκεντρώθηκε, μετά την πολιορκία στην Παναγία των Βλαχερνών, για να αποδώσει στη Θεοτόκο, με ανθρώπινους ύμνους και μελωδίες, την ευγνωμοσύνη του για το γεγονός ότι η Ζωή συνεχίζεται και όλοι μαζί οι πιστοί μπορούσαν να τη γευτούν. Ο Ακάθιστος Ύμνος μεταφέρει το μήνυμα της Ζωής για την οποία χρειάζεται να παλέψουμε με όλες τις αρχές της χριστιανικής φιλοσοφίας και κυρίως με το σεβασμό προς το συνάνθρωπο για να υπερκεράσουμε και αυτήν τη δύσκολη ιστορική αντιξοότητα.

«Κι αν ακόμη δεν υπήρχε Θεός, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε», υποστήριζε ο Γάλλος φιλόσοφος Βολταίρος. Αυτό ίσως να σημαίνει ότι ο Θεός, μέσα και έξω από την εκκλησία, είναι ανθρώπινη ανάγκη. Αυτός άλλωστε μας έφερε το θεϊκό δώρο της Ζωής. Όμως εμείς χρειάζεται να μεριμνήσουμε ώστε η Ζώη μας να δίνει πνοή στον κόσμο και να βοηθήσουμε να συνεχιστεί και μετά αυτήν την πολιορκία. Ας κάνουμε λοιπόν το ίδιο μας το Σπίτι, τη δική μας Παναγία των Βλαχερνών, και μετά την εξολόθρευση του κορονοϊού, να βγούμε όλοι μαζί και να ψάλλουμε ευγνώμονες και ορθοστάδην «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα Νικητήρια».

 

 

 

Φωτογραφία εξωφύλλου: Image: Illustration by Mallory Rentsch / Source Images: Ezra Acayan / Stringer / Mario Tama / Staff / Getty Images / Nagesh Badu / Unsplash