Οι ανθρώπινες σχέσεις την εποχή του κορονοϊού. Αλλάζουμε;

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

Η απειλή της πανδημίας Covid-19 έχει αναταράξει συθέμελα τους πυλώνες της ελληνικής κοινωνίας. Η εξαναγκαστική παραμονή στο σπίτι με βάση τις οδηγίες των ειδικών επιστημόνων και ο περιορισμός των εξόδων σε συμμόρφωση των οδηγιών της Πολιτείας φαίνεται να έχουν διερράγη τον κοινωνικό ιστό. Οι καθημερινές ανθρώπινες σχέσεις μεταβάλλονται καθώς περιορίζεται η κοινωνική επαφή και η επικοινωνία μεταλλάσσεται με εμφανή προσανατολισμό προς τη τεχνολογική συναναστροφή με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το ερώτημα για όλους εμάς στην ελληνική κοινωνία που ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτήν την πρωτοφανή κρίση είναι αν μας αλλάζει και αν μας αλλάζει προς ποιά κατεύθυνση.

Ο θεμέλιος λίθος της κοινωνικής αλλαγής είναι η εθελούσια απομόνωση και η εκούσια παραμονή στον οικιακό χώρο. Κάποιοι από εμάς έχουν σταματήσει να πηγαίνουν στο χώρο εργασίας τους ενώ κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και τα μέσα που προσφέρει όπως messenger, skype, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για να συνεχίσουν να προσφέρουν παραγωγικά στην οικονομική δραστηριότητα, ωστόσο όλοι μας κατά πλειοψηφία αποφεύγουμε τις συναθροίσεις, να κάνουμε παρέα με φίλους αλλά και να βγούμε για οποιαδήποτε αναψυχή. Η καθημερινότητά μας δεν έχει πια αστεία, πειράγματα, κοινωνικά κουτσομπολιά αλλά και έριδες ή μισαλλοδοξίες. Ο επερχόμενος κίνδυνος μιας πανδημίας μας έχει κάνει όλους πιο υπεύθυνους αλλά και συντηρητικούς με αποτέλεσμα δειλά δειλά να καταφεύγουμε και σε μια αναθεώρηση των ανθρωπιστικών ιδεωδών και της αξίας της ύπαρξης.

Ο εγωισμός, μια αναμφισβήτητη κατάσταση της ανταγωνιστικής κοινωνίας, φαίνεται να μη χωρά στο καινούργιο περιβάλλον που καλούμαστε να βιώσουμε. Ο εγωκεντρισμός και η ματαιοδοξία απουσιάζει από τη ζωή που αναγκαζόμαστε να διαχειριστούμε αφού δεν αποτελούν εφόδια επιβίωσης. Αισθανόμαστε την ανάγκη να αντιληφθούμε τη συνεισφορά των γιατρών, νοσηλευτών, φαρμακοποιών αλλά και όσων φροντίζουν για τη διατροφή μας γιατί έχουν αλλάξει όλες οι κοινωνικές παράμετροι. Το κέρδος και η φιλάργυρη συμπεριφορά φαντάζουν ουτοπία σε μια καινούργια κατάσταση στην οποία το σημαντικότερο αγαθό είναι η ζωή και η πολυτιμότερη ύπαρξη ο άνθρωπος.

Ξαφνικά, η ανιδιοτελής συνεισφορά στο γείτονα, συγχωριανό, συνάδελφο, έχει ασυναίσθητα προβάλλει σαν επιτακτική ανάγκη της ίδιας μας της ύπαρξης. Η αλληλοβοήθεια και ο αλτρουισμός τα οποία ονειρευόμασταν παιδιά, αγωνιζόμασταν φοιτητές και λησμονούσαμε στον καθημερινό μόχθο της εργασιακής ανταγωνιστικότητας, ξεπροβάλλουν αβίαστα και ασυναίσθητα ως τα μοναδικά ανθρώπινα όπλα στην αντιμετώπιση μιας τέτοιας αντιξοότητας. Οι ανθρώπινες σχέσεις αναδομούνται και ανασυνθέτονται σε διαφορετικούς πυλώνες και νέους άξονες όπως ο αλληλοσεβασμός και η αλληλεγγύη. Η ομορφιά της ζωής και η συνέχιση της γίνεται αυτοσκοπός και η καθημερινή ειλικρινής ευχή προς όλους είναι να χαίρουμε υγείας.

Η κοινωνικότητά μας δεν καταστέλλεται ούτε καθυποτάσσεται αλλά μέσα από τις σύγχρονες δομές και τις νέες τεχνολογίες ανταλλάσουμε μηνύματα και τηλεφωνήματα που άλλοτε με ποιητική αδεία και λογοτεχνικό στοχασμό και άλλοτε με χιούμορ και σαρκασμό μας καλούν να προστατευθούμε και να πειθαρχήσουμε στις συμβουλές των ειδικών. Η ελληνική κοινωνία ξέχασε πολιτικές αντιπαλότητες και συντεχνιακές έριδες και οδηγήθηκε σε μια συσπείρωση με γνώμονα το σεβασμό στην αξία της ζωής. Καλλιτέχνες αλλά και απλοί πολίτες χρησιμοποιούν την ευρηματικότητά τους για να μεταφέρουν το μήνυμα του «μένουμε σπίτι», χωρίς να ενδιαφέρονται για οποιαδήποτε μορφής κέρδους ή ευκαιριακής προβολής. Η ελληνική κοινωνία αυτόματα ανέστειλε κάθε παρελθοντική διαμάχη και προέβαλε τη σύμπνοια και τη συμπόρευση σε αυτήν την κοινή μάχη. Η ανθρωπιά και ο ανθρωπισμός έγιναν ο θεμέλιος λίθος στην έγκλειστη καθημερινότητά μας, οι σχέσεις μας έγιναν ξανά αγαστές και αληθινές, μολονότι ζούμε τώρα περισσότερο μακριά ο ένας από τον άλλον.

«Η αγάπη δεν είναι μόνο συναίσθημα, είναι και τέχνη», τάδε έφη ο Γάλλος συγγραφέας Ονορε Ντε Μπαλζάκ στην προσπάθειά του να προσδιορίσει την αφηρημένη έννοια της αγάπης. Η κοινωνία μας με την πολυδιάστατη συμμετοχή όλων αναδιατύπωσε με αυτόν ακριβώς τον τρόπο την αξία της αγάπης και μετέφρασε τα πολυποίκιλα συναισθήματα του καθενός σε καλλιτεχνία. Και στο μέτωπο αυτής της κρίσης, η αγάπη μας για το συνάνθρωπο από καλλιτέχνημα έγινε αριστούργημα.

Photo: Getty Images