Η ευθανασία, η ηθική αξία της ζωής και η οδύνη του πόνου

Γράφει ο Γιώργος Θεοφίλης

Ο όρος ευθανασία δημιουργήθηκε απ’ τον Άγγλο φιλόσοφο Francis Bacon, ο οποίος έγραψε ότι «το έργο της ιατρικής είναι η αποκατάσταση της υγείας και η καταπράυνση των πόνων, όχι μόνο όταν η καταπράυνση αυτή μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία, αλλά και όταν μπορεί να εξασφαλίσει έναν εύκολο και γαλήνιο θάνατο». Αυτήν την φιλοσοφική οπτική απέναντι σε ένα νομικά και ηθικά δυσεπίλυτο ζήτημα όπως η ευθανασία φαίνεται να εξέφραζε ο 57χρονος Γάλλος Αλέν Κοκ, ο οποίος πάσχει επί 34 χρόνια από μια εκφυλιστική νόσο. Ο ίδιος επιχείρησε να μεταδώσει ζωντανά το θάνατό του στο Facebook αρνούμενος τροφή, νερό και φαρμακευτική αγωγή μέχρι που ο κολοσσός των social media διέκοψε τη μετάδοση.

Ποιά μπορεί να είναι η στάση της σημερινής κοινωνίας απέναντι στην ευθανασία; Μπορούμε να την προσεγγίσουμε αναγνωρίζοντας τη σημασία της ζωής ή το δυσβάσταχτο του πόνου; Η κοινωνία της πληροφορίας και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αποδώσουν την πρέπουσα αξία σε ένα τόσο ευαίσθητο θρησκευτικά και ιστορικά πρόβλημα και να εμφυσήσουν μια σύγχρονη ματιά;

Η άρνηση των περισσότερων κρατών, τόσο της Ευρώπης όσο και του κόσμου, να επιτρέψουν νομικά την επιβοηθούμενη με ιατρικά μέσα διακοπή της ζωής φέρει έντονες επιδράσεις από τα θρησκευτικά πιστεύω και πεποιθήσεις. Η αξία τη ζωής αποτελεί το μεγαλύτερο δώρο που μας έκανε ο Θεός και η ίδια η φύση με συνέπεια ο άνθρωπος να αμφιταλαντεύεται ηθικά όταν πρόκειται για τον τερματισμό της. Ο σεβασμός στο ύψιστο αυτό αγαθό το οποίο αποτελεί το εφαλτήριο κάθε κοινωνιολογικής και ηθικοπλαστικής φιλοσοφίας έχει αποτρέψει τις σύγχρονες κοινωνίες από κάθε παρέμβαση. Ίσως ο άνθρωπος, που βίωσε ιστορικά πολέμους, κτηνωδίες, ολοκαυτώματα και γενοκτονίες, να αισθάνεται αδύναμος να αποφασίσει μπροστά στη Ζωή και το Θάνατο.

Η οδύνη του Πόνου όμως δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή από κανέναν εκτός από εκείνον που πραγματικά πονά και υποφέρει. Άλλωστε ο Πόνος, όσο κι αν αποτελεί χριστιανικά και παραβολικά καλλιέργεια και σωτηρία της ψυχής, καθίσταται ο πρωτεύον κίνδυνος να απαξιωθεί η ομορφιά της Ζωής που όλοι μας με δίψα αποζητάμε. Ο Πόνος είναι η αλληγορία του Σταυρού και του μαρτυρίου του Γολγοθά, είναι απόλυτα προσωπικός και διαφέρει σε κάθε άνθρωπο αλλά κάποιες φορές γίνεται ψυχικά και σωματικά αδυσώπητος, Η ευθανασία φαίνεται να εξωραΐζει τα βάσανα του Πόνου παραποιεί όμως και παραμορφώνει τον ανεκτίμητο θησαυρό της ζωής.

Η προσπάθεια μετάδοσης ενός μηνύματος στη σύγχρονη κοινωνία, από το Γάλλο Αλέν Κοκ, συνάντησε την αντίδραση του Facebook το οποίο ακολουθώντας έναν συνεπή κώδικα δεοντολογίας πρόλαβε κάθε συμμετοχή και συνενοχή στην απόπειρα του ασθενή. Η στάση του Facebook από τη μια αναστέλλει το πολυφωνικό και πολυδιάστατο ρόλο του ως εκφραστή της ελεύθερης ανθρώπινης επικοινωνίας και από την άλλη παραπέμπει τα σύγχρονα κοινωνικά, ηθικά και πολιτικά ζητήματα σε άλλους πόλους διαβούλευσης. Η κοινωνία μας φαίνεται αρκετά συγχυσμένη και ίσως αποχαυνωμένη από την υπερπροσφορά προσωπικού λόγου με αποτέλεσμα η υπερβολή στην επικοινωνία να χαρακτηρίζεται ανούσια όταν πρόκειται για κρίσιμα ζητήματα ιστορικής και ηθικής σημασίας.

«Το θύμα θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να βάλει τέλος στη ζωή του, εάν το θέλει. Αλλά νομίζω ότι θα ήταν μεγάλο σφάλμα. Όσο κακή και να φαίνεται η ζωή, υπάρχει πάντα κάτι που μπορείς να κάνεις και να το πετύχεις. Όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει ελπίδα». Αυτά είναι τα λόγια με τα οποία αντιμετώπισε τη ζωή ο Στίβεν Χόκινγκ, Βρετανός φυσικός και θεωρητικός κοσμολόγος που στα 21 του διαγνώστηκε με συμπτώματα Αμυοτροφικής Πλάγιας Σκλήρυνσης και οι γιατροί του είπαν πως έχει περίπου ένα με δύο χρόνια ζωής, ωστόσο ο ίδιος κατάφερε να ζήσει μέχρι τα 76 του, αποδεικνύοντας πως τίποτα δεν είναι πιο δυνατό από τη θέληση του νου. Και αν η ελπίδα υπάρχει στη ζωή, πάντα θα υπάρχει και κάποιος άνθρωπος να μας το λέει.