Γιορτινά γλυκά και η ιστορία τους vol.2 (pics)

Επιμέλεια: Έλενα Μπουγιούκου 

Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά. Μια εποχή γεμάτη χαρά, κάλαντα, δώρα, στολισμένα δέντρα και φυσικά εορταστικά γλυκά. Σε συνέχεια προηγούμενου άρθρου ( Γιορτινά γλυκά και η ιστορία τους vol.1) θα σας παρουσιάσουμε μερικά ακόμα παραδοσιακά κεράσματα των ημερών. Μελομακάρονα, δίπλες και Χριστόψωμο στην κλασσική και υγιεινή εκδοχή τους για όσους θέλουν να δημιουργήσουν και η ιστορία τους για όσους θέλουν να ξέρουν.

Μελομακάρονα

Η ιστορία του μελομακάρονου εκτείνεται ως τους Αρχαιοελληνικούς χρόνους. Η ‘μακαρία’ ήταν ένα είδος ψυχόπιτας- άρτου το οποίο προσφερόταν στις κηδείες κ είχε το σχήμα του μελομακάρονου. Στο συγκεκριμένο γλύκισμα προστέθηκε αργότερα το μέλι, σύμβολο κάθαρσης και αφθονίας καθώς και το καρύδι που θεωρείται σύμβολο υγείας. Έτσι δημιουργήθηκε το σημερινό μελο-μακάρονο το οποίο προσφέρεται τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά σε κάθε Ελληνικό τραπέζι. Ενδιαφέρον είναι πως και οι δυο προσθήκες τιμούν την αρχική παράδοση καθώς το μέλι και τα καρύδια αποτελούσαν στους αρχαίους χρόνους ιδανική θυσία για οποιαδήποτε επαφή με τους νεκρούς. Τα καρύδια είναι επίσης από τα υποχρεωτικά δώρα που έδιναν (σε μετέπειτα χρόνους) οι οικοδεσπότες σε όποιον τραγουδούσε τα κάλαντα.

Κλασσική εκδοχή

Υλικά
240 γρ. σπορέλαιο
240 γρ. ελαιόλαδο
50 γρ. κονιάκ
160 γρ. χυμός φρέσκο πορτοκάλι
1 κ.γλ. κοφτό σόδα μαγειρικής
200 γρ. ζάχαρη
1 κ.γλ. γαρύφαλλο
2 κ.γλ. κανέλα
ξύσμα από 2 πορτοκάλια
1κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
2 κ.γλ. μπέικιν πάουντερ
200 γρ. καρύδια

Υλικά για σιρόπι
400 γρ. ζάχαρη
400 γρ. νερό
400 γρ. μέλι
½ λεμόνι

Εκτέλεση

Κοσκινίζουμε πρώτα το αλεύρι και το μπέικιν πάουντερ σε ένα μπολ. Ξύνουμε τα πορτοκάλια κ τα στύβουμε. Σε άλλο μπολ βάζουμε το λάδι, το σπορέλαιο, το κονιάκ, τη ζάχαρη, την κανέλα, το γαρύφαλλο κ το ξύσμα. Με σύρμα τα ανακατεύουμε καλά να διαλυθεί και να λιώσει η ζάχαρη. Διαλύουμε τη σόδα στο χυμό πορτοκάλι (πάνω από το μπολ γιατί αφρίζει) και το ρίχνουμε στο μείγμα. Ρίχνουμε μέσα το αλεύρι σταδιακά και ανακατεύουμε απαλά κ όχι για πολύ ώρα. Σκεπάζουμε κ αφήνουμε για 10 λεπτά.
Πλάθουμε μικρά μελομακάρονα σε μακρόστενο σχήμα. Τα βάζουμε σε ταψί αραιά μεταξύ τους γιατί φουσκώνουν. Ελαφρά πατάμε με πιρούνι την επιφάνεια τους και κάνουμε τρυπούλες. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στον αέρα για περίπου 30΄ στους 160 βαθμούς. Είναι έτοιμα όταν ροδίσουν. Τα αφήνουμε να κρυώσουν τελείως και έπειτα τα βουτάμε στο σιρόπι. Για την παρασκευή του σιροπιού, βάζουμε όλα τα υλικά του σε ένα κατσαρολάκι και βράζουμε. Περιμένουμε 3 λεπτά αφού πάρει βράση, αφαιρούμε τυχόν αφρό κ χαμηλώνουμε τη φωτιά όσο πάει (στο 1). Αν τα θέλουμε τραγανά, βουτάμε στο σιρόπι λίγα –λίγα τα μελομακάρονα για 20 δευτερόλεπτα με μια κουτάλα. Αν τα θέλουμε πολύ σιροπιαστά , τα περιχύνουμε στο ταψί και τα αφήνουμε όλο το βράδυ να τραβήξουν το υγρό. Προσθέτουμε από πάνω τριμμένο καρύδι όσο είναι ζεστό το σιρόπι.

Υγιεινή εκδοχή

Υλικά
1 φλ. χουρμάδες χωρίς κουκούτσι
130 γρ. καρύδια
130 γρ. βρώμη
½ κ. γλ. τζίντζερ
½ κ.γλ. μοσχοκάρυδο
½ κ.γλ. γαρύφαλλο
1κ.γλ κανέλα
1 πορτοκάλι
100 γρ. μαύρη κουβερτούρα κ καρύδια για επικάλυψη

Εκτέλεση
Μουλιάζουμε τους χουρμάδες για 1 ώρα σε ζεστό νερό κ κατόπιν σουρώνουμε. Τρίβουμε το πορτοκάλι και το στύβουμε. Τρίβουμε τη βρώμη και τα καρύδια μέχρι να γίνουν σκόνη (σε μίξερ με λεπίδες ). Προσθέτουμε τα μπαχαρικά και το ξύσμα κ τα μεταφέρουμε σε μπολ. Πολτοποιούμε στο μίξερ τους χουρμάδες κ προσθέτουμε το χυμό του πορτοκαλιού. Ανακατεύουμε τα δυο μίγματα και προσθέτουμε τριμμένη βρώμη (ή σιμιγδάλι) αν χρειαστεί προκειμένου η ζύμη να είναι εύπλαστη. Σχηματίζουμε τα μελομακάρονα, τα απλώνουμε σε ταψί με λαδόκολλα κ ψήνουμε για 5’ λεπτά στους 160 βαθμούς. Λιώνουμε τη σοκολάτα και τα περιχύνουμε. Πασπαλίζουμε με καρύδι και διατηρούμε στο ψυγείο.

Δίπλες και Χριστόψωμο

Δύο ακόμα εορταστικά γλυκά που είναι συνυφασμένα με την Ορθόδοξη παράδοση και τη γιορτή των Χριστουγέννων. Οι δίπλες θεωρείται πως συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού ενώ το μέλι με τα καρύδια συμβολίζουν την αφθονία, την κάθαρση και την υγεία. Το Χριστόψωμο όπως υποδηλώνει και το όνομα είναι το ψωμί που ζυμώνεται ειδικά για τον Χριστό 2 με 3 μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Το ζύμωμα απαιτεί φροντίδα, ακριβά υλικά και αρωματικά προκειμένου να αποδοθούν τιμές κ σεβασμός.
Στην Κρήτη κατά το ζύμωμα τραγουδούν «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει» και προσθέτουν ένα ολόκληρο άσπαστο καρύδι στο τέλος. Ανάλογα με την περιοχή ο στολισμός ποικίλει, με σταθερό τον σχηματισμό ενός σταυρού από ζύμη. Η διακόσμηση είναι σημαντική, καθώς αντικατοπτρίζει τι επιθυμεί η οικογένεια να ευδοκιμήσει στη νέα χρονιά. Επάνω σε Χριστόψωμο μπορούν να υπάρχουν από απλά σχέδια όπως ένα Β (συμβολισμός για το αλέτρι) η ολόκληρες παραστάσεις από ζυμάρι. Η προσθήκη καρυδιών, αμυγδάλων στον διάκοσμο και η αναπαράσταση λουλουδιών κ φύλλων συμβολίζουν την ελπίδα για καλή σοδειά.
Σε κάποιες περιοχές, περνά ιερέας και ευλογεί τα Χριστόψωμα. Σε κάθε περίπτωση η κοπή γίνεται τα Χριστούγεννα από τον γηραιότερο της οικογενείας. Αφού το σταυρώσει, το κόβει κ το μοιράζει με το χέρι. Από πολλές απόψεις η τελετουργία θυμίζει μια πιο ιδιωτική αρτοκλασία για τη νέα χρονιά. Το σχήμα του καρβελιού είναι συνήθως στρογγυλό. Στην Ιθάκη ωστόσο, είναι μακρόστενο συμβολίζοντας το Θειο βρέφος ενώ στη Σπάρτη έχει σχήμα σταυρού. Στην Κύπρο το Χριστόψωμο ονομάζεται γενόπιττα δηλαδή η πίτα των (Χριστού) γέννων.

Δίπλες
Υλικά
5 αυγά
2 βανίλιες
σόδα στη μύτη του κουταλιού
λίγο αλάτι
3 ½ φλ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
ελαιόλαδο ή σπορέλαιο για το τηγάνισμα
100γρ. σπασμένα καρύδια

Υλικά για το σιρόπι μελιού

500 γρ. θυμαρίσιο μέλι
1 φλ. νερό
½ κ.γλ. κανέλα
½ κ.γλ. γαρύφαλλο

Εκτέλεση
Χτυπάμε τα ασπράδια με το αλάτι μέχρι να γίνουν μαρέγκα. Στους κρόκους ρίχνουμε τη βανίλια και τους χτυπάμε για 5΄ σε άλλο σκεύος. Ρίχνουμε τους κρόκους στα ασπράδια, προσθέτουμε τη σόδα κ χτυπάμε για 5΄. Ρίχνουμε τα 2/3 του αλευριού για να γίνει χυλός. Λαδώνουμε τα χέρια και προσθέτοντας σιγά- σιγά το υπόλοιπο αλεύρι ζυμώνουμε μέχρι να μην κολλάει στα χέρια η ζύμη. Τη βάζουμε σε μπολ, σκεπάζουμε κ αφήνουμε για 30΄.
Έπειτα, ανοίγουμε πολύ λεπτό φύλλο με πλάστη σε αλευρωμένη επιφάνεια. Κόβουμε μακρόστενα κομμάτια. Αφού κόψουμε όλες τις δίπλες, ζεσταίνουμε σε κατσαρόλα το λάδι κ ρίχνουμε μία – μία τις δίπλες. Μόλις σχηματίσουν φουσκάλες στην επιφάνεια, μετά από 30 δευτερόλεπτα, με 2 πιρούνια τις τυλίγουμε κατά μήκος διπλώνοντας τες. Αφήνουμε να ροδίσουν. Τις βάζουμε σε απορροφητικό χαρτί να στραγγίξουν πριν προσθέσουμε το μείγμα μελιού κ τα καρύδια .
Για το μείγμα μελιού, ζεσταίνουμε το νερό με τα μπαχαρικά κ διαλύουμε μέσα το μέλι.

Χριστόψωμο

Υλικά
2 φλ. νερό χλιαρό
1 φακελάκι μαγιά ξερή
4 κ. σ μέλι
1 κ. σ ζάχαρη
1 κιλό αλεύρι
1/2 κ. γλ. αλάτι
1 κ. σ γλυκάνισος
1/2 κ. γλ μαχλέπι, κοπανισμένο
1/3 φλ. ελαιόλαδο
1 καρύδι ολόκληρο
λίγα αμύγδαλα λευκά
μερικά καρφάκια γαρύφαλλου
σουσάμι
Επάλειψη
1 κ. σ μέλι
2 κ. σ νερό

Εκτέλεση
Βάζουμε το χλιαρό νερό σε ένα μπολ. Διαλύουμε σε αυτό τη μαγιά, το μέλι και τη ζάχαρη, ανακατεύοντας. Κοσκινίζουμε μέσα σε ένα μπολ το αλεύρι. Προσθέτουμε το αλάτι, τον γλυκάνισο, το μαχλέπι και το ελαιόλαδο. Ξεκινάμε να ζυμώνουμε ρίχνοντας λίγο-λίγο το υγρό μείγμα στο στέρεο. Αν η ζύμη βγαίνει πολύ σφιχτή, προσθέτουμε μισό φλιτζάνι χλιαρό νερό. Συνεχίζουμε το ζύμωμα για περίπου 5 λεπτά.

Πασπαλίζουμε με αλεύρι την επιφάνεια εργασίας και ζυμώνουμε με τα χέρια μέχρι να ξεκολλάει τελείως από αυτά. Λαδώνουμε ελαφρώς μια λεκάνη και μεταφέρουμε εκεί τη ζύμη. Κλείνουμε με μεμβράνη και αφήνουμε για περίπου 2 ώρες.

Λαδώνουμε και αλευρώνουμε καλά ένα μεγάλο, στρογγυλό ταψί. Ακουμπάμε τη φουσκωμένη ζύμη στην αλευρωμένη επιφάνεια εργασίας και αφαιρούμε ένα κομμάτι από αυτή για το στόλισμα.
Την ζυμώνουμε ελαφρώς με τα χέρια ξανά, την πλάθουμε σε καρβέλι και τη βάζουμε στο ταψί. Την αφήνουμε πάλι να φουσκώσει για περίπου 30 λεπτά. Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 200° C.

Ετοιμάζουμε το μείγμα της επάλειψης ανακατεύοντας το μέλι με το ζεστό νερό. Πλάθουμε με το κομμάτι ζύμης που έχουμε κρατήσει στολίδια της αρεσκείας μας όπως σταυρούς, λουλούδια, λωρίδες.
Αλείφουμε όλη την επιφάνεια με το μείγμα, τοποθετούμε τα στολίδια κ πιέζουμε ελαφρά για να κολλήσουν. Βάζουμε στο κέντρο του ψωμιού το καρύδι. Γαρνίρουμε με αμύγδαλα, σφηνώνουμε μερικά καρφάκια γαρύφαλλου. Εάν θέλουμε προσθέτουμε σουσάμι.

Ψήνουμε στις αντιστάσεις για 40-50 λεπτά. Προς το τέλος, ανοίγουμε τον φούρνο και αλείφουμε πάλι το καρβέλι με νερόμελο. Συνεχίζουμε το ψήσιμο μέχρι να πάρει χρώμα.